Page Text
________________
अधिकार: ]
स्वोपज्ञव्याख्यामुनिचन्द्रीयविवरणयुतम्
(मूलम् )
युज्यते, तद्भावेऽनित्यत्वप्रसङ्गात् । सहकारिणमपेक्ष्य जनयतीति चेत्, न, एकान्तनित्यस्यापेक्षाऽयोगात् । तथाहि - सहकारिणा तस्य कश्चिद् विशेषः क्रियते न वेति वाच्यम्। यदि क्रियते स किमर्था - ५ न्तर भूतोऽनर्थान्तरभूतो वेति । यद्यर्थान्तर भूतस्तस्य किमायातम् ? | स तस्य विशेषकारक इति चेत्, ने, अनवस्थाप्रसङ्गात् । तथाहि -स विशेषस्ततो भिन्न भिन्नो वेति तदेवावर्तत इत्यनवस्था ॥
अथानर्थान्तरभूतः स विद्यमानोऽविद्यमानो वा । यदि विद्य मानः कथं क्रियते ? करणे वाऽनवस्थाप्रसङ्गः । सकृत् करणेsपि विद्य - १० मानत्वाविशेषेण भूयो भूयः करणमित्यनवस्था ||
९७
( स्त्रो० व्या० ) दिकृतो विशेष इति - एवम्भूता कल्पना युज्यते । कुत इत्याह तद्भावे- देशादिकृतविशेषभावेऽनित्यत्वप्रसङ्गात् । न हि प्राक्स्वस्वभावनिवृत्तिमन्तरेण वस्तुनो विशेषः । सहकारिणमपेक्ष्य आलोकादिकं जनयतीति चेद् वस्तुविज्ञानमिति । १५ अत्राह - न, एकान्तनित्यस्य वस्तुनः अपेक्षाऽयोगात्, एकरूपतयेति भावः । एतद्भावनायैवाह- तथाहीत्यादि । तथाहि सहकारिणा तस्य वस्तुनः कश्चिद् विशेषः क्रियते न वेति वाच्यम्। उभयथाऽपि दोषमाह - यदि क्रियते स किमर्थान्तरभूतोऽनर्थान्तरभूत इति । अत्राप्युभयथाऽपि "दोषमाहयद्यर्थान्तरभूतस्तस्य किमायातं वस्तुनः ? । तत्तदवस्थमेवेत्यर्थः । सः - विशेषो - २० ऽर्थान्तरभूतः तस्य वस्तुनो विशेषकारकः । इति चेत्, एतदाशङ्क्याह-न, अनवस्थाप्रसङ्गात् । एनमेवाह तथाहीत्यादिना । तथाहि स विशेष:-मूलविशेषकृतः ततः वस्तुनो भिन्नोऽभिन्नो वा (इति) तदेवावर्तते इति - एवमनेन प्रकारेण अनवस्था चक्रकानिवृत्तेरिति ॥
अथानर्थान्तरभूतः सहकारिणा क्रियते विशेषो वस्तुनः । अत्रापि विकल्प - २५ युगलमाह-स विद्यमानोऽविद्यमानो वा । इहापि दोषमाह-यदि विद्यमानः कथं क्रियते ? करणे वाऽनवस्थाप्रसङ्गः । कथमित्याह - सकृत् - एकवारं करणेsपि विद्यमानत्वाविशेषेण हेतुना भूयो भूयः पुनः पुनः करणमि
त्यनवस्था ||
१ 'भूत इति' इति क-पाठः । २ 'नानावस्था०' इति क पाठः । ३ 'भिन्नो वा तदे० ' इति क- पाठः । ४ ' एवम्भूतकल्पना' इति क- पाठः । ५ 'दोष इत्याह' इति क - पाठः । ६ सन्तुल्यतां यदुक्तं विवरणे चतुर्दशे पृष्ठे २७ तमायां पक्तधाम् । ७ 'वा क्रियते इहापि ' इति ङ-पाठः ।
८ 'चानच०' इति क-पाठः ।
अनेकान्त० १३
| SR No. | 008405 |
| Book Title | Anekantajay patakakhyam Prakaranam Part 1 |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1940 |
| Total Pages | 453 |
| Language | Sanskrit, English |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 10 MB |