Page Text
________________
४७४
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
समयसार
यस्माद्धन्ति परं परेण हन्यते च सा प्रकृतिः । एतेनार्थेन किल भण्यते परघातनामेति ।। ३३८ ।। तस्मान्न कोऽपि जीव उपघातकोऽस्त्यस्माकमुपदेशे। यस्मात्कर्म चैव हि कर्म हन्तीति भणितम् ।। ३३९ ।। एवं साङ्ख्योपदेशं ये तु प्ररूपयन्तीदृशं श्रमणाः । तेषां प्रकृतिः करोत्यात्मानश्चाकारकाः सर्वे ।। ३४० ।। अथवा मन्यसे ममात्मात्मानमात्मनः करोति । एष मिथ्यास्वभावः तवैतज्जानतः ।। ३४१ ।। आत्मा नित्योऽसङ्खयेयप्रदेशो दर्शितस्तु समये । नापि स शक्यते ततो हीनोऽधिकश्च कर्तु यत् ।। ३४२ ।। जीवस्य जीवरूपं विस्तरतो जानीहि लोकमात्रं खलु । ततः स किं हीनोऽधिको वा कथं करोति द्रव्यम् ।। ३४३ ।।
और, [ यस्मात् परं हन्ति ] जो परको मारता है [च] और [ परेण हन्यते ] जो परके द्वारा मारा जाता है [ सा प्रकृतिः ] वह प्रकृति है - [ एतेन अर्थन किल ] इस अर्थमें [ परघातनाम इति भण्यते ] परघातनामकर्म कहा जाता है, [ तस्मात् ] इसलिये [ अस्माकम् उपदेशे ] हमारे उपदेशमें [ कः अपि जीवः ] कोई भी जीव [ उपघातकः न अस्ति ] उपघातक ( मारनेवाला) नहीं है [ यस्मात् ] क्योंकि [ कर्म च एव हि ] कर्म ही [ कर्म हन्ति ] कर्मको मारता है [ इति भणितम् ] ऐसा कहा है।
99
(आचार्यदेव कहते हैं कि:- ) [ एवं तु ] इसप्रकार [ ईदृशं साङ्ख्योपदेशं ] ऐसा सांख्यमतका उपदेश है [ ये श्रमणाः ] जो श्रमण ( जैन मुनि ) [ प्ररूपयन्ति ] प्ररूपित करते हैं [तेषां] उनके मतमें [ प्रकृतिः करोति ] प्रकृति ही करती है [आत्मानः च सर्वे ] और आत्मा तो सर्ब [ अकारका: ] अकारक है ऐसा सिद्ध होता है !
[ अथवा ] अथवा (कर्तृत्वका पक्ष सिद्ध करने के लिये ) [ मन्यसे ] यदि तुम यह मानते हो कि ' [ मम आत्मा ] मेरा आत्मा [ आत्मनः ] अपने [ आत्मानम् ] (द्रव्यरूप) आत्माको [ करोति ] करता है', [ एतत जानतः तव ] तो ऐसा जानने वाले का तुम्हारा [ एष: मिथ्यास्वभाव: ] यह मिथ्यात्वभाव है; [ यद् ] क्योंकि[समये ] सिद्धांतमें [आत्मा ] आत्माको [ नित्यः ] नित्य, [ असङ्ख्येय- प्रदेश: ] असंख्यात–प्रदेशी [ दर्शितः तु ] बताया गया है, [ततः ] उससे [ सः] वह [ हीनः अधिक: च] हीन या अधिक [ कर्तु न अपि शक्यते ] नहीं किया जा सकता; [विस्तरतः ] और विस्तारसे भी [ जीवस्य जीवरूपं ] जीवका जीवरूप [ खलु ] निश्चयसे [लोकमात्रं जानीहि ] लोकमात्र जानों; [ ततः ] उससे [ किं स: हीनः अधिक: वा ] क्या वह हीन अथवा अधिक होता है ? [ द्रव्यम् कथं करोति ] तब फिर ( आत्मा ) द्रव्यको (अर्थात् द्रव्यरूप आत्माको ) कैसे करता है ?
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
| SR No. | 008303 |
| Book Title | Samaysara |
| Original Sutra Author | Kundkundacharya |
| Author | Parmeshthidas Jain |
| Publisher | Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 664 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari, Philosophy, Religion, & Spiritual |
| File Size | 3 MB |