________________
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
सर्वविशुद्धज्ञान अधिकार
४६७
मिथ्यात्वं यद प्रकृतिर्मिथ्यादृष्टिं करोत्यात्मानम्। तस्मादचेतना ते प्रकृतिर्ननु कारका प्राप्ता।। ३२८ ।। अथवैष जीवः पुद्गलद्रव्यस्य करोति मिथ्यात्वम्। तस्मात्पुद्गलद्रव्यं मिथ्यादृष्टिर्न पुनर्जीवः।। ३२९ ।। अथ जीवः प्रकृतिस्तथा पुद्गलद्रव्यं कुरुतः मिथ्यात्वम्। तस्मात् द्वाभ्यां कुतं तत् द्वावपि मुजाते तस्य फलम्।। ३३० ।। अथ न प्रकृतिर्न जीव: पुद्गलद्रव्यं करोति मिथ्यात्वम्। तस्मात्पुद्गलद्रव्यं मिथ्यात्वं तत्तु न खलु मिथ्या।। ३३१ ।।
गाथार्थ:- [ यदि] यदि [ मिथ्यात्वं प्रकृतिः] मिथ्यात्व नामक ( मोहनीय कर्मकी) प्रकृति [ आत्मानम् ] आत्माको [ मिथ्यादृष्टिं ] मिथ्यादृष्टि [ करोति] करती है ऐसा माना जाये, [ तस्मात् ] तो [ ते ] तुम्हारे मतमें [ अचेतना प्रकृतिः ] अचेतन प्रकृति [ ननु कारका प्राप्ता] (मिथ्यात्वभावकी) कर्ता हो गई! ( इसलिये मिथ्यात्वभाव अचेतन सिद्ध हुआ!)
[ अथवा] अथवा, [ एषः जीवः ] यह जीव [ पुद्गलद्रव्यस्य ] पुद्गलद्रव्यके [ मिथ्यात्वम् ] मिथ्यात्वको [ करोति] करता है ऐसा माना जाये, [ तस्मात् ] तो [ पुद्गलद्रव्यं मिथ्यादृष्टि: ] पुद्गलद्रव्य मिथ्यादृष्टि सिद्ध होगा!- [न पुनः जीवः ] जीव नहीं!
[अथ ] अथवा यदि [ जीवः तथा प्रकृतिः ] जीव और प्रकृति दोनों [ पुद्गलद्रव्यं ] पुद्गलद्रव्यको [ मिथ्यात्वम् ] मिथ्यात्वभावरूप [ कुरुतः ] करते हैं ऐसा माना जाये, [ तस्मात् ] तो [द्वाभ्यां कृतं तत् ] जो दोनोंके द्वारा किया [ तस्य फलम् ] उसका फल [ द्वौ अपि मुजाते ] दोनों भोगेंगे!
[अथ] अथवा यदि [पुद्गलद्रव्यं] पुद्गलद्रव्यको [ मिथ्यात्वम् ] मिथ्यात्वभावरूप [न प्रकृतिः करोति] न तो प्रकृति करती है [ न जीवः ] और न जीव करता है (-दोनोंमेंसे कोई नहीं करता) ऐसा माना जाय, [ तस्मात् ] तो [ पुद्गलद्रव्यं मिथ्यात्वम् ] पुद्गलद्रव्य स्वभावसे ही मिथ्यात्वभावरूप सिद्ध होगा! [ तत् तु न खलु मिथ्या ] क्या यह वास्तवमें मिथ्या नहीं है ?
(इससे यह सिद्ध होता है कि अपने मिथ्यात्वभावका-भावकर्मका-कर्ता जीव ही है।)
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com