________________
Version 002: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા]
જીવ-અજીવ અધિકાર
एमेव य ववहारो अज्झवसाणादिअण्णभावाणं। जीवो त्ति कदो सुत्ते तत्थेक्को णिच्छिदो जीवो।।४८ ।।
राजा खलु निर्गत इत्येष बलसमुदयस्यादेशः। व्यवहारेण तूच्यते तत्रैको निर्गतो राजा।। ४७ ।। एवमेव च व्यवहारोऽध्यवसानाद्यन्यभावानाम्। जीव इति कृतः सूत्रे तत्रैको निश्चितो जीवः।। ४८ ।।
यथैष राजा पंच योजनान्यभिव्याप्य निष्क्रामतीत्येकस्य पंच योजनान्यभिव्याप्तुमशक्यत्वाव्यवहारिणां बलसमुदाये राजेति व्यवहारः, परमार्थतस्त्वेक एव राजा; तथैष जीवः समग्रं रागग्राममभिव्याप्य प्रवर्तत इत्येकस्य समग्रं रागग्राममभिव्याप्तुमशक्यत्वाद्व्यवहारिणामध्यवसानादिष्वन्यभावेषु जीव इति व्यवहारः, परमार्थतस्त्वेक एव जीवः।
ત્યમ સર્વ અધ્યવસાન આદિ અન્યભાવો જીવ છે, -सूत्रे यो व्यवहार, ५४॥ त्या निश्चय से छे. ४८.
Puथार्थ:-४ ओ २५% सेना सहित नीज्यो त्यi [राजा खलु निर्गतः] '२॥ २0% नी ज्यो' [इति एषः ] मेम ॥ ४ [ बलसमुदयस्य ] सेनाना समुदायने [आदेशः ] ठेवामां आवे छे ते [ व्यवहारेण तु उच्यते ] व्यवहारथी ठेवामा छ, [तत्र] ते सेनामा (वास्तवि५४) ) [ एक: निर्गतः राजा ] २0%t तो मे ४ नीऽण्यो छ; [ एवम् एव च] तवी ४ ते [अध्यवसानाद्यन्यभावानाम् ] अध्यक्सान हि अन्य मावोने [ जीवः इति] — (21) ५. छ' मेम. [ सूत्रे] ५२।।मम छ ते [ व्यवहारः कृतः ] 44९२. यो छ, [ तत्र निश्चित:] निश्चयथा विया२पामा माये तो तमनमi [ जीवः एकः ] 4 तो ४ .
ટીકાઃ-જેમ આ રાજા પાંચ યોજનના ફેલાવથી નીકળી રહ્યો છે એમ કહેવું તે, એક રાજાનું પાંચ યોજનમાં ફેલાવું અશક્ય હોવાથી, વ્યવહારી લોકોનો સેના સમુદાયમાં રાજા કહેવારૂપ વ્યવહાર છે; પરમાર્થથી તો રાજા એક જ છે, (સેના રાજા નથી); તેવી રીતે આ જીવ સમગ્ર રાગગ્રામમાં (રાગના સ્થાનોમાં) વ્યાપીને પ્રવર્તી રહ્યો છે એમ કહેવું તે, એક જીવનું સમગ્ર રાગગ્રામમાં વ્યાપવું અશક્ય હોવાથી, વ્યવહારી લોકોનો અધ્યવસાનાદિક અન્યભાવોમાં જીવ કહેવારૂપ વ્યવહાર છે; પરમાર્થથી તો જીવ એક જ छे, (अध्यवसानह भावो १ नथी).
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
