Pravachana Ratnakar 10

SR No.: 008291
Original Sutra Author: N/A
Author: Kanjiswami
Publisher: Kundkund Kahan Digambar Jain Trust
Total Pages: 479
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 2 MB

Page 348

Version 001: remember to check http://www.Atma Dharma.com for updates
૩૩ર : પ્રવચન રત્નાકર ભાગ-૧)
(શાર્દૂલવિક્રીડિત) बाह्यार्थग्रहणस्वभावभरतो विष्वग्विचित्रोल्लसज्ज्ञेयाकारविशीर्णशक्तिरभितस्त्रुट्यन्पशुर्नश्यति । एकद्रव्यतया सदाप्युदितया भेदभ्रमं ध्वंसय
नेकं ज्ञानमबाधितानुभवनं पश्यत्यनेकान्तवित्।। २५० ।। ત પ્રતવર્ય ] “વિશ્વ જ્ઞાન છે (અર્થાત્ સર્વ શેયપદાર્થો આત્મા છે)' એમ વિચારીને [વનં સ્વતત્ત્વ–આશય દy] સર્વને (-સમસ્ત વિશ્વને) નિજતત્ત્વની આશાથી દેખીને [ વિશ્વમય: મૂત્વા] વિશ્વમય (-સમસ્ત જ્ઞયપદાર્થમય ) થઈને, [પશુ: રૂવ સ્વચ્છત્ત્વમ્ માવેeતે] ઢોરની માફક સ્વચ્છંદપણે ચેષ્ટા કરે છે-વર્તે છે; [પુન:] અને [ સ્વીકાર્ડી] સ્યાદવાદદર્શી તો (-સ્યાદ્વાદનો દેખનાર તો), [ ‘યત્ તત્ તત્ પરજીપત: તત્' રૂતિ] જે તત્ છે તે પરરૂપથી તત્ નથી (અર્થાત્ દરેક તત્ત્વને સ્વરૂપથી તત્પણું હોવા છતાં પરરૂપથી અતત્પણું છે)' એમ માનતો હોવાથી, [વિજાત મિન્ન- વિશ્વ-વિશ્વાદિi] વિશ્વથી ભિન્ન એવા અને વિશ્વથી (-વિશ્વના નિમિત્તથી) રચાયેલું હોવા છતાં વિશ્વરૂપ નહિ એવા (અર્થાત્ સમસ્ત ય વસ્તુઓના આકારે થવા છતાં સમસ્ત જ્ઞયવસ્તુથી ભિન્ન એવા) [ તરચ સ્વતત્ત્વ પૃશત્] પોતાના નિજતત્ત્વને સ્પર્શે છે-અનુભવે છે.
ભાવાર્થ:- એકાંતવાદી એમ માને છે કે વિશ્વ (-સમસ્ત વસ્તુઓ ) જ્ઞાનરૂપ અર્થાત્ પોતારૂપ છે. આ રીતે પોતાને અને વિશ્વને અભિન માનીને, પોતાને વિશ્વમય માનીને, એકાંતવાદી, ઢોરની જેમ હેય-ઉપાદેયના વિવેક વિના સર્વત્ર સ્વચ્છંદપણે પ્રવર્તે છે. સ્યાવાદી તો એમ માને છે કે-જે વસ્તુ પોતાના સ્વરૂપથી તસ્વરૂપ છે, તે જ વસ્તુ પરના સ્વરૂપથી અતસ્વરૂપ છે; માટે જ્ઞાન પોતાના સ્વરૂપથી તસ્વરૂપ છે, પરંતુ પર યોના સ્વરૂપથી અતસ્વરૂપ છે અર્થાત્ પર શેયોના આકારે થવા છતાં તેમનાથી ભિન્ન છે.
આ પ્રમાણે પરરૂપથી અતપણાનો ભંગ કહ્યો. ૨૪૯. (હવે ત્રીજા ભંગના કળશરૂપે કાવ્ય કહેવામાં આવે છે:-)
શ્લોકાર્થ- [પશુ: ] પશુ અર્થાત્ સર્વથા એકાંતવાદી અજ્ઞાની, [વીર્થં-૩૫ર્થપ્રણ–રવાવ–મરત:] બાહ્ય પદાર્થોને ગ્રહણ કરવાના ( જ્ઞાનના) સ્વભાવની અતિશયતાને લીધે, [વિષ્ય –વિવિત્ર––àયાવર–વિશીર્ષ–શ]િ ચારે તરફ (સર્વત્ર) પ્રગટ થતા અનેક પ્રકારના જ્ઞયાકારોથી જેની શક્તિ વિશીર્ણ થઈ ગઈ છે એવો થઈને ( અર્થાત્ અનેક શયોના આકારો જ્ઞાનમાં જણાતાં જ્ઞાનની શક્તિને છિન્નભિન્નખંડ-ખંડરૂપ-થઈ જતી માનીને) [fમત: _ત્યન] સમસ્તપણે તૂટી જતો થકો (અર્થાત્ ખંડખંડરૂપ-અનેકરૂપ
Please inform us of any errors on Rajesh@ AtmaDharma.com