Page Text
________________
૬૪
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન સમયે સમયે જાણનાર જણાયા જ કરે છે. ઓહોહો !
ભલે ઈન્દ્રિયજ્ઞાનનો ઉપયોગ બહારમાં હો પણ એક જ્ઞાનના બે છેડા થઈ જાય છે જ્ઞાનના, પર્યાય એક તેના છેડા બે, બે મોઢા બે મોઢા એટલે બે છેડા. પહેલાંના કાળમાં મેં જોયેલું નાની ઉંમરમાં સાત આઠ વર્ષની ઉંમરમાં, સર્પ બે મોઢાવાળા કોઈએ જોયા હશે કે નહીં એ ખબર નથી. સર્પ એક ને મોઢા બે. એ સર્પ નિકળ્યો બે મોઢાવાળો એમ છોકરાવા કહે. સર્પ એક અને મોઢા બે. એમ જ્ઞાન એક એના મોઢા છે. કેવી રીતે ? કે જે ઈ જ્ઞાનની એક સમયની પર્યાય છે એ જે સ્વસમ્મુખ છે એ તો અતીન્દ્રિયજ્ઞાન છે અને પરસમ્મુખ જ્ઞાન તો ઈન્દ્રિયજ્ઞાન છે. પર્યાય એક અને મોઢા બે જો એક જ મોટું હોત તો કેવળજ્ઞાન હોત અને ત્યાં એક જ મોટું હોત તો અજ્ઞાની હોત. મોઢા બે છે માટે સાધકને બે મોઢા છે. આહાહા !
એવી રીતે મોઢા એટલે જ્ઞાનના બે છેડા. એક અંતર્મુખી જ્ઞાન અને એક બહિર્મુખી જ્ઞાન. આહાહા ! અંતર્મુખી જ્ઞાન વધતું જાય છે અને બહિર્મુખી જ્ઞાન ઘટતું જાય છે. અહિંયા વધે ને ત્યાં ઘટે છે. અહિંયા વધતા વધતા પૂર્ણ થાય છે ત્યારે કેવળજ્ઞાનનો ભડકો થઈ જાય છે. સમય એક પર્યાય એક મુખ છે. એક સ્વસમ્મુખ અને એક પરસનુખ તેવા જે જ્ઞાનમાં જ્ઞાયક જણાયો તે, શેય જણાય છે ત્યારે પણ જ્ઞાયક જણાય છે તે વાત હવે લઈએ.
બીજો પારો. વળી, એટલે એક વાત તમને કરી. હવે બીજી વાત, જ્ઞાત તે તો તે જ છે એટલે જે જાણનારો જણાયો તે જ્યારે પર પદાર્થનો એમાં પ્રતિભાસ થાય છે ત્યારે પણ જાણનાર એમાં જણાય છે તે સિદ્ધ કરવું છે, તે સિદ્ધ કરવા માટે થોડો દૃષ્ટાંત આપે છે જગતના જીવોને ખ્યાલ આવે એટલા માટે દૃષ્ટાંત આપે છે.
વળી દાઢ્યના આકારે બળવા યોગ્ય પદાર્થના આકારે થવાથી અગ્નિને દહન કહેવાય છે. શું દૃષ્ટાંત આપે છે? કે બળવા યોગ્ય પદાર્થ, જેમ કે છાણા છે, લાકડા છે, કોલસા છે, સુકુ ખડ છે, રૂ છે, ઈ બધા બળવા લાયક પદાર્થો છે. અને અગ્નિ એને બાળે છે એમ વ્યવહાર કહેવામાં આવે છે. અને જ્યારે એ જે પ્રકારનું એ લાકડું હોય તો અગ્નિનો આકાર પણ એવો થઈ જાય. કોલસો હોય તો એનો આકાર જેવો હોય તેવી આકૃત્તિ અગ્નિની થઈ જાય. એમ દાહ્યના આકારે થવાથી અગ્નિને ઉષ્ણતાને દહન એટલે બાળનાર કહેવાય છે.
બળવા લાયક પદાર્થને અગ્નિ બાળે છે ત્યારે અગ્નિનો આકાર બળવા લાયક જે પદાર્થ હોય ઈ વ્યંજન પર્યાયરૂપે એવો થઈ જાય છે. આહાહા ! અર્થ પર્યાય નહીં, વ્યંજન પર્યાય આકાર, એના આકારે થઈ જાય છે. આકાર સમજ્યાને ઘાટ એનો. જેમકે પાણી નાખો કાશી ઘાટનો ઈ લોટો હોય તો કાશી ઘાટનું ઈ જાતનું ઈ પાણી દેખાય. આમ હોય તો
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |