________________
નિર્ણય એટલે શું? જોયાકાર અવસ્થાના સમયે શેય જણાય છે? શેયના પ્રતિબિંબવાળું શેયાકાર જ્ઞાન જણાય છે? જ્ઞાનાકાર જણાય છે? કે જ્ઞાયક જણાય છે? ભિન્તકારક, ભેદકારક ને અભેદકારકની સ્પષ્ટતા. છે એક બાજુ અકર્તા કહેવો ને તુરત જ કર્તા કહેવો તેનું રહસ્ય. અકર્તા + કર્તાકર્મનું
અનન્યપણું = અનુભૂતિ, એટલે શું? પરિણામી આત્મા કર્તા ને પરિણામી આત્મા
કર્મ એટલે શું? આ લક્ષણ લક્ષને પ્રસિદ્ધ કરે અલક્ષને નહીં. તેનું સ્પષ્ટીકરણ. જ ત્રિકાળી ઉપાદાન અને ક્ષણિક ઉપાદાનની સ્પષ્ટતા. જ ઉપયોગ લક્ષણ ને સ્વચ્છતાની સિદ્ધિ. જ શેયાકાર અવસ્થામાં શેય નથી જણાતું તો સ્વરૂપ પ્રકાશનમાં કેવી રીતે જણાય? જ શુદ્ધાત્માની ભાવનાની સન્મુખ ને શુદ્ધાત્માની સન્મુખમાં શું ફરક?
જ્ઞાનની પર્યાય માત્ર જાણવારૂપે પરિણમે છે. જ્ઞાનના ઉત્પાદને ધ્યેયની કે શેયની અપેક્ષા નથી, તે તો નિરપેક્ષ છે. શેયની અપેક્ષા નથી તેમાં શેયનું લક્ષ છૂટી જાય છે ને ધ્યેયની અપેક્ષા નથી તેમાં ધ્યેયનું લક્ષ થઈ જાય છે. તે સમયે પણ પર્યાય નિરપેક્ષ છે.
જેના ઉપર લક્ષ હોય તે જ જણાય. લક્ષ ન હોય તે પ્રતિભાસે પણ જણાય નહીં. છેશ્રદ્ધાનો વિષય જ્ઞાનમાં આવતા જ્ઞાન નિર્વિકલ્પ થાય છે. જ્ઞાનીનું નિશ્ચયધ્યેય પણ
ફરતું નથી ને નિશ્ચયગ્નેય પણ ફરતું નથી. જ પરિણામ થવાયોગ્ય થયા જ કરે છે. સત્, અહેતુક ને નિરપેક્ષ તેના ષકારકથી થાય
છે. અંતરગર્ભિત પર્યાયરૂપ પરિણમન શક્તિ છે.
પરિણામનું જ્ઞાન પરિણામના નિષેધ માટે છે તે કેવી રીતે? જ વ્યવહારનો પક્ષ, નિશ્ચયનો પક્ષ અને પ્રમાણનો પક્ષ બધા પક્ષથી પક્ષાતિક્રાંત કેવી રીતે
થવાય? વ્યવહારનો નિષેધક પ્રમાણ છે કે નિશ્ચય? સિંહના બચ્ચાના ઉદાહરણથી પ્રવચનસારની ૮૦ મી ગાથાની સિદ્ધિ, પ્રતિમાના વંદનનું મહત્ત્વ તથા પ્રતિમા તરફના લક્ષ સમયે પુણ્ય-પાપની શું સ્થિતિ હોય તેની સ્પષ્ટતા.
