________________
પ્રવચન નં. ૪
૪૯
એટલા નથી એટલા નથી. શેના આધારે કહેશ ? સમજાણું ? દેખતા એવા ધર્માત્મા, જેને શુદ્ધાત્માના દર્શન કર્યા, અજ્ઞાની કહે, ના. એવું ન હોય, ના એવું ન હોય, એવું ન હોય, એ પણ તને ખબર નથી, તને આત્માનું ભાન નથી, આ અનુભવીની હોડમાં શું કામ તું જાશ. બગલા ૧૦૮ છે તો કહે એટલા નથી. તમે કહો છો એટલા નથી. પણ શેના આધારે તું કહે છે. તારે આંખ નથી આંધળો તો છો તું.
એમ, આત્મા અકર્તા નથી, કર્તા છે. આહાહા ! આત્મા સ્વને જાણે ને આત્મા પરને પણ જાણે. આત્મા આવો ને આત્મા આવો. આત્માથી કર્મ બંધાય, આત્મા કર્મને ભોગવે, રાગને કરે. અરે ! જ્ઞાની કહે છે કે આત્મા એવો નથી, અમને જાણવામાં, અનુભવમાં આવ્યો એવો આત્મા છે. ઓલો કહે કે ના એવો નથી. આ કહે સર્વથા એવો છે. ઓલો કહે ના કચિત્ આવો છે. એલા પણ તને કાંઈ ખબર નથી. સર્વથાની ખબર નહીં. કચિત્ની કાંઈ ખબર નથી તું શેના આધારે વાત કરી રહ્યો છે. બાપુ !
એમ અહીં કહે છે કે પ્રત્યક્ષ, આહાહા ! પ્રત્યક્ષ છે, તેથી જ્ઞાનમાં પ્રત્યક્ષ થાય છે. જો આત્મા જ પ્રત્યક્ષ ન હોય, તો જ્ઞાનમાં પ્રત્યક્ષ ન થાય. એપોઈન્ટમેન્ટ લેવા માટે ટપાલ લખવી પડે પરમાત્માને, કે મારે તમને પ્રશ્ન કરવા છે. સમજાણું ? પણ એને એપોઈન્ટમેન્ટની જરૂર નથી, એ તો કહે છે કે હું તો પ્રગટ જ છું, પ્રત્યક્ષ. જ્યારે તારે દર્શન કરવા હોય ત્યારે કરી લે. આહાહા !
સ્પષ્ટ પ્રકાશમાન જ્યોતિ, ઝળહળ જ્યોતિ બિરાજમાન છે. દેહ દેવળમાં, દેહથી ભિન્ન, આ રાગથી પણ ભિન્ન અને ઇન્દ્રિયજ્ઞાનથી પણ ભિન્ન અતીન્દ્રિયજ્ઞાનમય ૫રમાત્મા અંદર બિરાજમાન, ઝળહળ જ્યોતિ છે. પ્રત્યક્ષ છે માટે અંતરમુખ જ્ઞાન થતાં, એ જ્ઞાનમાં પણ પ્રત્યક્ષ થઈ જાય છે. સ્પષ્ટ પ્રકાશમાન જ્યોતિ છે. જ્યોતિ કહીને રાગનો અંધકાર એમાં નથી. પ્રકાશમાં અંધકાર ન હોય માટે જ્યોતિ શબ્દ મૂક્યો. અજ્ઞાની કહે એકલું જ્ઞાન નથી, થોડો રાગ પણ આત્મામાં છે. અરે જ્યોતિ છે સાંભળ તો ખરો. આહાહા ! જ્યોતિ છે.
એવો જે જ્ઞાયક એક ભાવ છે, અનાદિ અનંત કહ્યું, નિત્ય ઉદ્યોતરૂપ કહ્યું, પ્રગટ છે એમ કહ્યું, પ્રત્યક્ષ છે એમ કહ્યું. એવો જે એક જ્ઞાયક એટલે જાણનાર, જાણનાર, જાણનાર, જાણનાર શક્તિનો પુંજ. શક્તિને જાણે એની વ્યક્તિમાં જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે. જે શક્તિ સંપન્ન ભગવાન જ્ઞાયકને જાણે, એ જ્ઞાનની પર્યાયનું નામ સ્વસંવેદન જ્ઞાન કહેવામાં આવે છે. એને અતીન્દ્રિય જ્ઞાન કહેવામાં આવે છે. એ જ્ઞાયક એક ભાવ છે, છે બસ જ્ઞાયક એક ભાવ છે. સામાન્ય તત્ત્વ સિદ્ધ કર્યું. અનાદિ અનંત.
હવે તે જ્ઞાયકભાવ, હવે વિશેષ અપેક્ષાએ સમજાવે છે. પર્યાયની અપેક્ષાએ, દ્રવ્યની