________________
પ્રવચન નં. ૪ જનમતોય નથી ને મરતોય નથી. તને મરવાનો ભય શેનો લાગે છે. તું તો મરવાનો નથી. આહાહા ! તું તો અજર અમર પરમાત્મા છો. અનાદિ અનંતની સિદ્ધિ કરી. - આ આત્મા છે, પર્યાયને ગૌણ કરી, પર્યાયનું લક્ષ છોડીને, પર્યાયથી રહિત, એની શક્તિ સંપન્ન ભગવાન અનંત ગુણનો પિંડ આત્મા, સોનાની અવસ્થાને ન જો, સોનાને જો. સોનાને જોતાં સોનાના ગુણભેદને પણ ન જો, એકલા સોનાને જો. આહાહા! એમ આ આત્મા અનાદિ-અનંત છે, કોઈ કાળે જન્મતો નથી. અને કોઈ વિયોગથી નાશ પણ થતો નથી. સંયોગથી જેની ઉત્પત્તિ થતી નથી અને સંયોગના વિયોગથી જેનો નાશ થતો નથી. એવો અનાદિ અનંત છે. એ અનાદિ અનંતની સિદ્ધિ કરી.
હવે આગળ, નિત્ય ઉદ્યોતરૂપ હોવાથી ક્ષણિક નથી. કહે છે કે પર્યાય તો પ્રગટ થાય ને નાશ થાય. પર્યાય અનિત્ય કહેવાય અને દ્રવ્યને નિત્ય કહેવાય. સૂર્યને નિત્ય કહેવાય અને સૂર્યના પ્રકાશને અનિત્ય કહેવાય. તો જે નિત્ય હોય તેને જ સૂર્ય કહેવાય. અનિત્ય એની પ્રકાશની પર્યાયને સૂર્ય ન કહેવાય. સૂર્યના પરિણામ કહો પણ સૂર્ય એને ન કહો. એમ આ ભગવાન આત્મા, એ નિત્ય એટલે હંમેશા ઉદ્યોતરૂપ હોવાથી, પ્રગટરૂપ હોવાથી, પ્રગટ થાય છે. તે મને પરદ્રવ્ય છે પ્રગટ છે તે હું છું. આહાહા !
(શ્રોતા: પોતાના ગૌરવની ગાથા કહે છે સાહેબ) હા. ગૌરવની ગાથા છે, આત્માના ગાણા ગવાય છે. જો આવો મારો આત્મા છે એવો મહિમા જો આવ્યો તો ભવનો અંત થઈ જાય છે. પણ આત્માનો મહિમા આવતાં, પરનો મહિમા છૂટી જશે, પૈસાનો, રૂપનો, જ્ઞાનના ઉઘાડનો, સત્તાનો, બધાના ભુક્કા થઈ જશે. એક શુદ્ધાત્માનો મહિમા આવતાં, જગતમાં કોઈ મહિમાવંત પદાર્થ મને દેખાતો નથી. આહા!
એવો જે શુદ્ધાત્મા અનાદિ અનંત છે એમ કહ્યું. હવે અનાદિ-અનંત જે કહ્યું, તો વર્તમાનમાં એની શું સ્થિતિ છે? કે પ્રગટ થાય છે તે આત્મા છે કે પ્રગટ છે તે આત્મા છે? કે નિત્ય ઉદ્યોતરૂપ હોવાથી, થવાથી નહીં. નિત્ય પ્રગટરૂપ હોવાથી, પરિણામ તો પ્રગટ થાય છે ને નાશ થાય છે, જે પ્રગટ થાય છે તે હું નહીં. પ્રગટ થાય છે તે મને પરદ્રવ્ય છે. અને જે પ્રગટ છે તે મને સ્વદ્રવ્ય છે. પર્યાયમાત્ર જે પ્રગટ થાય છે તેને પરમાત્મા પરદ્રવ્ય કહે છે. અને જે પ્રગટ છે તેને સ્વદ્રવ્ય કહે છે.
નિત્ય ઉદ્યોતરૂપ, પર્યાયનાં વિશેષણમાં, અનિત્ય ઉદ્યોત કહેવાય. એક સમયની અનિત્ય પર્યાય પ્રગટ થાય તે પ્રગટ થઈ, ન હતી ને થઈ. સમ્યગ્દર્શન નહોતું થયું તે આત્મા નથી. સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ થાવ કે ન થાવ, એવી પણ અપેક્ષા ભગવાનને નથી. એ તો નિત્ય ઉદ્યોતરૂપ છે. પ્રગટ છે, શાશ્વત છે. આહા! કેમ દેખાતો નથી? કેમ કે તું એને દેખતો