Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૪
૪૩
પ્રશ્નો અનાદિકાળથી શિષ્યો પૂછતા આવે છે. ગણધર ભગવંતો તીર્થંકરને આ પ્રશ્ન પૂછે છે. અને તીર્થંકરની વાણીમાં આનો ઉત્તર આવ્યા કરે છે. ઋષભદેવ ભગવાનને ભરત મહારાજાએ પૂછ્યું, ભગવાન મહાવીરને ગૌતમ ગણધરે પૂછ્યું. આ પ્રશ્ન ને ઉત્તરની પરંપરા અનાદિની છે. પ્રશ્ન પૂછનારાઓ પણ અનાદિના છે ને ઉત્તર દેનારા તીર્થંકર ભગવંત આદિ પણ અનાદિના છે. અને લાયક જીવ તો માત્ર પ્રયોજનભૂત પ્રશ્ન પૂછે છે. અપ્રયોજનભૂતની વાત હમણાં બાકી રાખીને, આત્માનો અનુભવ કેમ થાય, એ પછી અનુભવમાં ન ઠરાય તો જાણવાના વિષયોને પણ એ જ્ઞાનીઓ વિસ્તારથી જાણે છે અને બીજાને જણાવે પણ ખરા. પણ પહેલાં તો આત્માને જાણવો.
પ્રશ્ન છે, શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ શું ? અને એનો અનુભવ મને કેમ થાય ? આહાહા ! પુણ્ય કેમ બંધાય, પૈસો કેમ મળે એ પ્રશ્ન નથી. શુભભાવ કેમ થાય અને સ્વર્ગમાં કેમ જવાય એ પ્રશ્ન નથી. પોતાની અંદરની વાતનો પ્રશ્ન છે પોતાને, એનો ઉત્તર આપે છે.
वि होदि अप्पमत्तो ण पमत्तो जाण्गो दु जो भावो । एवं भणति सुद्धं णादो जो सो दु सो चेव ॥ ६ ॥ નથી અપ્રમત્ત કે પ્રમત્ત નથી જે એક જ્ઞાયકભાવ છે,
એ રીત ‘શુદ્ધ’ કથાય, ને જે જ્ઞાત તે તો તે જ છે. ૬
ગાથાનો અર્થ : જે જ્ઞાયક ભાવ છે એટલે કે જેમાં જાણવાની શક્તિ પૂરેપૂરી ભરેલી છે. જાણવાની શક્તિનો પિંડ છે. જ્ઞાયક એટલે જાણનારો. એવો જે આત્મા, તેની શક્તિમાં પણ જાણવું છે અને વ્યક્ત અવસ્થા થાય એમાં પણ જાણવું છે. રાગાદિ શુભાશુભ ભાવ એમાં જાણવાની શક્તિનો પણ અભાવ અને જાણવાની વ્યક્તિનો પણ એમાં અભાવ. એમ આઠ કર્મ અને શરી૨, એમાં જાણવાની શક્તિનો પણ અભાવ અને જાણવાની ક્રિયાનો પણ એમાં અભાવ. એમ આ શાસ્ત્ર છે શાસ્ત્ર-આગમ-દ્રવ્યશ્રુત એનામાં જાણવાની શક્તિનો પણ અભાવ અને જાણવાની ક્રિયાનો પણ અભાવ.
જેનામાં જાણવાની શક્તિનો સદ્ભાવ હોય એમાં જાણવાની અવસ્થાઓ પ્રગટ થાય. પણ જેનામાં જાણવાની શક્તિનો જ અભાવ છે, રાગાદિ આંધળા છે, કર્મ, નોકર્મ આંધળા છે, એનામાં જાણવાની શક્તિનો પણ અભાવ, અને એમાં જાણવાની વ્યક્ત દશાનો પણ અભાવ છે. આહાહા ! તલમાં તો તેલ છે, પણ કાંકરામાં તેલ નથી. આહાહા ! ભલે તલમાં તેલ વ્યક્ત દેખાતું નથી, પણ શક્તિરૂપે તો એમાં છે ને પ્રયોગ કરતાં તેમાંથી તેલ નીકળે છે, પણ કાંકરામાં શક્તિરૂપે પણ તેલ નથી અને વ્યક્ત અવસ્થામાં પણ તેલ પ્રગટ થતું નથી. એમ શુભાશુભ ભાવો પુણ્યપાપના ભાવો, એમાં શક્તિમાંય જ્ઞાન નથી અને
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |