Page Text
________________
૩૬
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન એવી છે. ટંકોત્કીર્ણ જ્ઞાયક એકરૂપ ભાવ છે. અશુદ્ધપણું ક્યાં આવે દ્રવ્યમાં કે પર્યાયમાં હવે આટલો તો ઓછામાં ઓછો અભ્યાસ હોવો જોઈએ.
કે અશુદ્ધતા જે મિથ્યાદર્શન-મિથ્યાજ્ઞાન-મિથ્યાચારિત્ર, રાગ-દ્વેષ-મોહ અશુદ્ધતા અને આકુળતા એના ફળમાં એ ક્યાં હોય? એના રહેવાનું સ્થાન શું? એના રહેવાનું રહેઠાણ
ક્યાં છે રાગનું. રાગનું અસ્તિત્વ શોધવા જાઈએ તો ક્યાં મળે? આ ભેદજ્ઞાનની વાત ચાલે છે. અશુદ્ધપણું પરદ્રવ્યના સંયોગથી આવે છે. પરદ્રવ્ય એમાં નિમિત્ત છે અને પર્યાયમાં નૈમિત્તિકદશા હોય. દ્રવ્યમાં નૈમિત્તિકદશા ન હોય. દ્રવ્યને નૈમિત્તિક ન કહેવાય.
બરાબર છે ડાક્ટર! જામનગરના આપણા મુમુક્ષુ છે. આત્મા છે ને.
શું કહ્યું? આ અશુદ્ધતા છે તે પરદ્રવ્ય, અશુદ્ધતા એ નૈમિત્તિકભાવ છે. તેમાં નિમિત્ત કર્મનો ઉદય છે. તો કર્મના ઉદયની સાથે પર્યાયને નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધ હોય કે કર્મના ઉદયની સાથે દ્રવ્યને નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધ બને ? ત્રણકાળમાં દ્રવ્યની સાથે નિમિત્તનૈમિત્તિક સંબંધ હોઇ શકતો નથી. પર્યાયની સાથે એક સમય પૂરતો નાશ થવા યોગ્ય એવો નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધ હોય. કાયમ રહે એવો નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધ ન હોય, તો કોઇ દી” સંસારનો અભાવ ન થાય. સમજાણું? એક સમય પૂરતો બીજા સમયે ટળી જાય.
અશુદ્ધપણું પરદ્રવ્યના સંયોગથી આવે છે. પરદ્રવ્ય અશુદ્ધ કરાવતું નથી. પરદ્રવ્ય બળાત્કારે ક્રોધ કરાવતું નથી. કર્મનો ઉદય આવ્યો માટે ક્રોધ થયો એ વાત સો ટકા ખોટી છે. ક્રોધના ઉદયનો સ્વકાળ છે ત્યારે કર્મના ઉદયને નિમિત્ત કહેવામાં આવે છે. શું કહ્યું? ક્રોધના ઉદયનો તે વખતે તેનો સ્વકાળ છે ત્યારે એનું લક્ષ પર ઉપર જ હોય છે. સ્વભાવ ઉપર હોતું નથી. ત્યારે એક સમય પૂરતી અશુદ્ધતા થાય છે પર્યાયમાં. ત્યારે મૂળ દ્રવ્ય તો મૂળ જ્ઞાયકભાવ તો અન્ય દ્રવ્યરૂપ થતો જ નથી. આવ્યું હતું ને મૂળમાં કે શુભાશુભરૂપે પરિણમતો નથી. તેનો જ અર્થ કહે છે પંડિતજી, જે મૂળમાં છે ને ટીકામાં. ટીકાને અડીને ભાવાર્થ છે. મૂળ દ્રવ્ય તો અન્યદ્રવ્યરૂપ થતું જ નથી. માત્ર પરદ્રવ્યના નિમિત્તથી અવસ્થા મલિન થઈ જાય છે. જો કેટલો ખુલાસો કરે છે. માત્ર પરદ્રવ્યના નિમિત્તથી અવસ્થા મલિન થઈ જાય છે. દ્રવ્ય મલિન થતું નથી. પણ પ્રવચનસારમાં આવે છે ને કે જે વખતે શુભાશુભરૂપે પરિણમે તે વખતે તે કાળે તકાલ અનન્ય છે. આહાહા ! પણ અનન્ય છે તે અન્યપણું રાખીને અનન્ય હોય કે અન્યનો નાશ કરીને અનન્યનો વ્યવહાર હોય.
આત્મા સૂક્ષ્મ છે ન સમજાય એવું સૂક્ષ્મ નથી. એને ધ્યાન રાખવું જોઇએ કે શું વિષય ચાલે છે કે પર્યાય મલિન થઈ જાય છે. ત્યાં એમ કહેવા માગે છે કે ભગવાન જ્ઞાનાનંદ પરમાત્મા મલિન થતો નથી. કપડું મેલું થયું તો કપડું મેલું થાય છે કે કપડાની અવસ્થા
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |