________________
૩૨
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન વીતરાગી ચારિત્ર તેને ક્રિયા કહેવામાં આવે છે. જ્ઞાન ને વૈરાગ્યની મૈત્રી. જ્ઞાન ને વૈરાગ્ય સાથે હોય છે. સાધકને જ્ઞાન ને વૈરાગ્ય પ્રગટ થાય છે. તેમ જ્યારે શુદ્ધોપયોગની ભૂમિકા આવે છે ત્યારે રાગનો સર્વથા ત્યાગ થઇ એકલી શુદ્ધોપયોગ દશા પ્રગટ થાય છે ત્યારે તેને કેવળજ્ઞાન પ્રગટ થાય છે. પૂર્વોક્ત ભૂમિનો આશ્રય કરવાથી. એટલે શુદ્ધાત્માનું અવલંબન લેવાથી આવા આત્માનો એટલે કેવળજ્ઞાનનો ઉદય થાય છે. પ્રગટ થાય છે.
હવે એ કેવળજ્ઞાનનું કારણ સમ્યગ્દર્શન છે. આપણે છઠ્ઠી ગાથાનો ભાવાર્થ આવે છે. અનાદિ મિથ્યાદૃષ્ટિ જીવનો પ્રશ્ન છે. અનાદિ મિથ્યાદૃષ્ટિ જીવ પ્રશ્ન કરે છે. છઠ્ઠી ગાથામાંહે પ્રભુ ! મારા ઉપર કૃપા કરી મને મારા શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ સમજાવો મને કહો. મારે શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ સમજવું છે. અને એનો અનુભવ કેમ થાય તેની વિધિ પણ બતાવો. એવા અનાદિ મિથ્યાદૃષ્ટિ જીવનો પ્રશ્ન છે તેને સમ્યગ્દર્શન કેમ પ્રગટ થાય? કે સમ્યગ્દર્શનના વિષયનો ખ્યાલ જેને આવે તેને સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ થાય. સમ્યગ્દર્શનના વિષયમાં જ ભૂલ રહી ગઈ છે. સમ્યગ્દર્શનનો વિષય શુદ્ધાત્મતત્ત્વ છે. જીવતત્ત્વ સામાન્ય છે. સમ્યગ્દર્શનનો વિષય એકલો સામાન્ય શુદ્ધ આત્મા જ્ઞાયકભાવ જેમાં પ્રમત્ત અને અપ્રમત્તદશા નથી. જેમાં સમ્યગ્દર્શન જ્ઞાન-ચારિત્રની પર્યાયનો જેમાં અભાવ છે. વ્યવહાર રત્નત્રયના પરિણામનો એમાં અભાવ છે એવો શુદ્ધાત્મા તે સમ્યગ્દર્શનનો વિષય છે. અને એવા ભૂતાર્થનો આશ્રય કરતાં એને અનાદિ મિથ્યાષ્ટિ જીવને પ્રથમ ઉપશમ સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ થઈ જાય છે. આહા!
એક વખત શુદ્ધાત્માના દર્શન થયા તેને અલ્પકાળમાં કેવળજ્ઞાનરૂપી સુપ્રભાત પ્રગટ થઈ જાય છે. તેને પછી કાળ લાંબો રહેતો નથી. અલ્પકાળમાં, કોઇને એકાદ ભવમાં અને કોઈને બે ચાર ભવ હોય તો, કોઈને એ પ્રકારની યોગ્યતા હોય તો કેવળજ્ઞાન પ્રગટ થાય, થાય ને થાય જ.
શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી કહે છે, ફરમાવે છે કે એક વખત સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ થયું પછી જ તારે સંસારમાં રખડવું હોય તો રખડાશે નહિં. તારો મોક્ષ થાય, થાય ને થાય જ. એમ સમ્યગ્દર્શનનો મહિમા ગુરુદેવે આપણને બતાવ્યો. ક્રિયાકાંડમાં અંધકારમાં અથડાતા આપણા જેવા બાળકોનો ઉદ્ધાર કરવા માટે ધર્મ પિતાનો જન્મ અહીંયાં થયો અને તેમણે ભેદજ્ઞાનરૂપી મંત્ર આપ્યો.
જૈનકુળમાં જન્મેલા જીવો એને તો દેહના માતા પિતાએ નમોકાર મંત્ર આપ્યો “નમો અરિહંતાણં' પંચ પરમેષ્ઠીની ભક્તિનો વંદનનો ભાવ તે શુભભાવ છે, પુણ્યબંધનુ કારણ છે. પણ જ્યારે જ્ઞાનીનો જન્મ થાય છે ત્યારે એ મંત્ર ઉપરાંત, એ મંત્રનો નિષેધ નથી.