________________
પ્રવચન નં. ૩૨
૪૧૫ પરનું અવલંબન લઈને એને સમજાવે છે, કે સ્વપરને જાણે તે જ્ઞાન. એ પર્યાયની નિરપેક્ષ સ્થિતિનું ત્યાં વર્ણન કરે છે. અભ્યાસ જોઈએ થોડો, અભ્યાસ હોય તો મજા આવે.
શેયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી એટલે શેયથી જ્ઞાન થાય છે એમ નથી. શેયથી જ્ઞાન થાય છે એમ નથી, પરયને જાણે છે માટે અહીંયા જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે એમ નથી. અરે જોયથી તો જ્ઞાન નથી પણ શેયનું પણ જ્ઞાન નથી, એ તો જ્ઞાન જ્ઞાયકનું છે. જરા શાંતિથી ધીરજ રાખીને, ના ન પાડવી તેમ સમજ્યા વિના હા પણ ન પાડવી. કેમકે જો અહીંયા સમજ્યા વિના હા પાડશો તો બહારમાં પણ સમજ્યા વિના હા પાડવા મંડશો, તેથી સમજીને હા પાડવી. પરીક્ષાપ્રધાની થવું, પરીક્ષા કરવી. આહાહા !
કુંદકુંદ ભગવાન કહે છે, કે અમે વાત કહેશું એકત્વ વિભક્ત આત્માની, પણ તું અનભવથી પ્રમાણ કરજે. એમ અહીં કહે છે કે શેયકૃત અશુદ્ધતા એને નથી. શેયને જાણે છે માટે આંહી જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે એમ નથી. નિમિત્તનું જ્ઞાન થાય છે માટે ઉપાદાનમાં જ્ઞાન થાય છે એમ નથી. નિમિત્ત તો છે, નિમિત્તની ના કોણ પાડે છે? નિમિત્તની કોણ ના પાડે? ઉપાદાનની સાથે નિમિત્ત છે. પણ તારું લક્ષ નિમિત્ત ઉપર છે ને એટલે ઉપાદાન તને દૃષ્ટિમાં આવતું નથી. શેયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. શેયથી જ્ઞાન ન થાય ત્રણકાળમાં અને શેયનું પણ જ્ઞાન ન થાય. શેયનું જ્ઞાન થાય તો જ્ઞાન શેયરૂપ થઈ જાય છે. આત્માનો નાશ થઈ જાય છે. બધી વાત આવશે ધીમેધીમે. આહા !
આચાર્ય ભગવાન ફરમાવે છે, કે તે નથી સાંભળીને વાત એવી વાત હું તને કહેવાનો છું. આહાહા! બહુ કરુણા આવી ગઈ અમારા ઉપર પ્રભુ આપની, તે વાત આજ સુધી સાંભળી નથી. અનંતવાર તું ભલે તીર્થકરની સભામાં ગયો, દિવ્યધ્વનિ સાંભળી પણ એ સાંભળનારો બીજો હતો તું નહોતો. ઈ શું? એ તો કન્દ્રિય સાંભળ્યું'તું, આત્માના જ્ઞાને એને સાંભળ્યું નથી. આત્માનું જ્ઞાન આત્માને છોડીને પરને જાણવા જતું જ નથી. પ્રભુ ! આ વાત અલૌકિક છે. આહા ! આ તો અલ્પકાળમાં કામ થઈ જાય એવી વાત છે.
શેયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. શેયથી આત્માનું જ્ઞાન થતું નથી અને શેયનું જ્ઞાન થતું નથી. જો શેયનું જ્ઞાન હોય, રાગનું જ્ઞાન હોય, રાગથી તો આત્મજ્ઞાન થાય નહીં, તો તો બધાને રાગ થાય છે ને બધાને આત્મજ્ઞાન થવું જોઈએ. રાગથી તો જ્ઞાન ન થાય આત્માનું, પણ એ આત્માનું જ્ઞાન એમાં રાગ જોય ન થાય. આત્મા જોય થાય ત્યારે એને જ્ઞાન પ્રગટ થાય. એક ક્ષણ ભર તો તું ઈન્દ્રિયજ્ઞાનને રોકી દે, રોકાઈ જાય છે. આહા ! પછી ભલે ઈન્દ્રિયજ્ઞાન ઊભું થાય થોડા ટાઈમ માટે એનો કાંઈ વાંધો નહીં, પછી તો એનો ક્ષય થઈ જશે. આહા !