________________
૪૦૪
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
મહિમા છે, કે આ પરમાત્માનો એવો જ કોઈ મહિમા છે અંદ૨માં, મહિમાવંત અહીંયા અંદ૨માં છે. બહાર કોનો મહિમા કરવો. આહાહા ! મોટરની, બંગલાની, ડીગ્રીની કેની મહિમા કહીશ તું. શુદ્ધ ચેતના પ્રકાશનો કોઈ એવો જ મહિમા છે કે તેમાં જેટલા પદાર્થો છે તે, બધા જ પોતાના આકાર સહિત આકાર એટલે સ્વરૂપ, જેવું જેનું સ્વરૂપ છે એવો અહીંયાં એવા સ્વરૂપે પ્રતિભાસ થાય. લાકડું લાંબુ હોય તો ત્યાં ઈ પ્રકારે પ્રતિભાસ થાય. ટૂંકું હોય તો તે રીતે પ્રતિભાસે. એવી રીતે બધા પદાર્થો, આકાર એટલે સ્વરૂપ. ત્યાં જેવું બિંબ તેવું અહીંયા પ્રતિબિંબ થાય તે બધાય પોતાના આકાર સહિત પ્રતિભાસમાન થાય છે. હવે પ્રતિબિંબમાંથી આવ્યા પ્રતિભાસ ઉ૫૨, શબ્દ એટલો ફેરવ્યો, પ્રતિભાસમાન થાય છે. ઈ જણાય છે, એમ નથી લખ્યું, એ પદાર્થો અહીંયા પ્રતિભાસમાન થાય છે. ઈ પદાર્થો અહીંયા આવી ગયા. અરે પદાર્થો આવી ગયા કે એનો પ્રતિભાસ અહીંયા આવ્યો. શું છે આ ? મોટર અહીંયા આવી કે મોટરનો પ્રતિભાસ અહિં આવ્યો ?
અરે શેયમાંથી ખસીને તું પ્રતિભાસમાં તો આવ જરા, અંદર તો આવ. થોડોક અંદર તું આવ. જ્ઞેયો જણાય છે, શેયો જણાય છે, વ્યવહા૨ે જણાય છે, વ્યવહારે જણાય છે. ભાઈ હમણાં થોડીક વાર એ વ્યવહારની વાત તું ડીપોઝીટ રાખ. તને સત્ય લાગશે ત્યારે તને નિષેધ આવશે. ત્યાં સુધી નિષેધ નહીં આવે અમને ખબર છે.
પરને કરું છું ને પરને જાણું છું. કર્તાબુદ્ધિ ને જ્ઞાતાબુદ્ધિ જબરજસ્ત દોષ છે. અનંતકાળથી રખડે છે કર્તબુદ્ધિ અને જ્ઞાતાબુદ્ધિથી. પોતાના આકાર સહિત પ્રતિભાસિત થાય છે અંદ૨માં દર્પણની સપાટીની માફક. કયા દષ્ટાંતે? ‘‘દર્પણ તળ ઈવ.’’ અરીસાના ઉપરના ભાગમાં, અરીસાના અંદરના ભાગમાં પ્રતિભાસ નથી થતો. ઈ સ્વચ્છ છે ઈ વાત સાચી છે પણ ત્યાં સુધી પરનો પ્રતિભાસ પહોંચતો નથી, કોઈ અપૂર્વ વાત છે આત્માની. જ્ઞાયકની વાત તો અપૂર્વ છે પણ એના સ્વચ્છ ઉપયોગની વાત પણ અપૂર્વ છે, તો શુદ્ધ ઉપયોગની વાત તો શું કરવી, કે જેમાં આનંદ આવે. આહાહા !
અરીસાના ઉપરના ભાગમાં ઘટપટાદિ પ્રતિબિંબિત થાય છે. પહેલાં પ્રતિબિંબિત કહ્યું’તું પછી પ્રતિભાસ કહ્યો, પછી પાછું પ્રતિબિંબિત થાય છે. આહાહા ! અહીં અરીસાનું દૃષ્ટાંત આપ્યું છે. તેનું પ્રયોજન એ જાણવું કે અરીસાને એવી ઇચ્છા નથી કે હું આ પદાર્થને પ્રતિબિંબિત કરું અરીસાને એવી ઇચ્છા થતી નથી કે આ પદાર્થો ઝળકે ને હું પ્રતિબિંબિત કરું, એવું કાંઈ છે નહીં એનામાં.
જેમ લોઢાની સોય લોહચુંબક પાસે એની મેળે જાય છે. લોહચુંબકની સોય હોય ઈ સામે લોહચુંબકનો પથ્થર હોય તો ઈ ખેંચાઈને ત્યાં જાય છે, એવો અવળો દૃષ્ટાંત આપ્યો,