Page Text
________________
૪00
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન પર્યાય. એકલા દ્રવ્યને જોવાની વાત નથી, સાથે તું પર્યાયના સ્વભાવની પણ વાત જો . લાકડું ગરમ થઈ ગયું તો ગરમ થવાની એનામાં શક્તિ હતી તો એ પર્યાય ઉષ્ણ થઈ કે તો શક્તિ નહોતી ને ઉષ્ણ થઈ? જો શક્તિ હતી તો અગ્નિની એને અપેક્ષા નથી, અને જો ઉષ્ણ થવાની એની શક્તિ નથી તો કોઈ પદાર્થ એને ઉષ્ણ કરી શકતો નથી.
આ તો ન્યાયથી વાતો બધી છે આમાં સમયસારમાં. આ બધી સમયસારની વાતો છે હાં, આહા ! ગુરુદેવ પાસેથી સાંભળીને, શીખીને થોડું જેટલું મને મળ્યું. એ તો ભંડાર હતો, ગુરુદેવની શું વાત કરવી. તો પણ પ્રયોજનભૂત વાત બધી બહાર આવી ગઈ છે. પ્રયોજન તો આત્મદર્શનનું છે. આત્મદર્શન વિના ધર્મની શરૂઆત નથી, વૃદ્ધિ નથી ને પૂર્ણતા પણ નથી. આદિ, મધ્ય, અંતમાં આત્માનો અનુભવ એક જ, એક જ ધર્મની ક્રિયા છે બીજી કોઈ ધર્મની ક્રિયા નથી.
દાહ્યાકાર થવાથી અગ્નિને, બળવા યોગ્ય પદાર્થને બાળે છે, એમ લોક વ્યવહાર છે. શું કહ્યું? એમ જ્ઞાન પરને જાણે છે ઈ લોક વ્યવહાર છે. ઝીણું પડે પણ જરા સમજવા જેવું છે. આ બધું શાસ્ત્રમાં છે હોં, કહેવાય છે, બાળે છે એમ કહેવાય છે. કહાવત હૈ. તો પણ દાહ્યકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. આહાહા ! ઈ લાકડાને બાળે માટે ઈ અગ્નિ છે એમ નથી, અગ્નિ અગ્નિથી છે. લાકડાને બાળે ઈ તો અગ્નિને કોઈ સમજતું ન હોય તો એને નિમિત્તથી સમજાવે છે કે અગ્નિ કોને કહેવાય? કે લાકડાને બાળે તેને અગ્નિ કહેવામાં આવે છે. પણ લાકડાને તો અડતી નથી, અગ્નિ બાળે ક્યાંથી? એ તો એના સ્વચતુષ્ટયમાં છે. અગ્નિ, લાકડા, છાણાં એના ચતુષ્ટયમાં દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવમાં છે. તો પણ દાહ્યકૃત અશુદ્ધતા એને નથી. એટલે લાકડાને બાળે છે માટે અગ્નિ છે, એવું સાપેક્ષપણું અગ્નિમાં નથી. સમજાવવા માટે વ્યવહારથી સાપેક્ષથી સમજાવાય. બીજો કોઈ ઉપાય છે નહીં. વ્યવહાર વિના પરમાર્થ કહી શકાતો નથી. પણ વ્યવહાર અનુસરવા યોગ્ય નથી.
દાહ્યકૃત અશુદ્ધતા એને નથી. એટલી વાત એને કરી કે બેયને નિરપેક્ષ તત્ત્વથી જો. અગ્નિને એના દ્રવ્ય, ગુણ, પર્યાયથી જો, અને લાકડા, છાણાં ને એના દ્રવ્ય, ગુણ, પર્યાયથી જો. તેવી રીતે દાહ્યાકાર શબ્દ આવ્યો ને એટલે હવે જોયાકાર કહેશે. સિદ્ધાંત આવ્યો હવે. જેવી રીતે શેયાકાર થવાથી, જોયોને જાણવાથી એમ લખ્યું નથી. શાંતિથી સમજવા જેવું છે જરા. આ વિષય જરા ઘેરો છે. મને ખબર છે બધી. આહા!
જોયાકારનો અર્થ, સ્વ અને પર બે પદાર્થો શેય છે જગતનાં. પોતાનો આત્મા પણ શેય છે અહીંયા, અને આત્મા સિવાય આખું વિશ્વ એ પણ શેય છે. ઈ બે પ્રકારના શેયોનો પ્રતિભાસ જ્ઞાનમાં થાય છે. એવી જ્ઞાનની પર્યાયને યાકાર જ્ઞાન કહેવામાં આવે છે.
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |