________________
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
મુંબઈમાં કાલે એક ભાઈએ પૂછ્યું કે ભાઈ ટૂંકું કાંઈક હોય તો કહો. લાંબુ અમારી ધારણામાં રહેતું નથી, યાદ રહેતું નથી અમને કાંઈક ટૂંકી વાત હોય ને તો બતાઓ. હા, બતાવું. પછી મેં કહ્યું કે દાળમાં મીઠું નખાઈ ગયું વધારે, તો દાળ ખારી છે એમ બધા કહેવા મંડ્યા. ઘરના બધા માણસનો એકમત હોં. બધાનો એક મત. દાળ ખારી દાળ ખારી, દાળ ખારી, દાળ ખારી, તો જે ખારાપણું છે એ લક્ષણ દાળનું છે કે મીઠાનું, નમકનું છે ? મીઠાનું. તો એ લક્ષણ ખારાપણું, દાળ ખારી છે એમ પ્રસિદ્ધ કરે છે કે મીઠું ખારું છે એમ પ્રસિદ્ધ કરે છે ? મીઠાને પ્રસિદ્ધ કરે ને દાળ ખારી નથી એમ પણ હારે પ્રસિદ્ધ કરે, અસ્તિ નાસ્તિ અનેકાંત. દાળ ખારી છે એ શલ્ય આવી ગયું હતું ને. મીઠું ખારું છે તો દાળ તો જેવી છે તેવી છે. આહાહા !
૩૯૪
એમ સાકર, દૂધ ને ચામાં વધારે નંખાઈ ગઈ બહુ ગળી થઈ ગઈ ચા કાં દૂધ ગળ્યું થઈ ગયું. પણ ગળપણ લક્ષણ કેનું છે ? દૂધનું કે ચાનું છે ? સાકરનું છે. તો ઈ લક્ષણ છે સાકરનું તો ઈ સાકરથી લક્ષણ ભિન્ન છે કે અભિન્ન ? અભિન્ન છે. તો અભિન્ન હોય તો લક્ષણ સાકરને પ્રસિદ્ધ કરે કે દૂધને પ્રસિદ્ધ કરે ? દૂધ ગળ્યું થઈ ગયું એ સો ટકા ખોટી વાત છે. એક ટકોય સાચી વાત નથી લે ! કથંચિત્ તો કહો. એલા સ્વભાવમાં કથંચિત્ ન હોય, મરી જાઈશ તું. હાલતા ને ચાલતા કથંચિત્ ન લગાડ.
પહેલાં સ્વભાવને જોઈ લે અનુભવ કરી લે, પછી નયની વાત કરજે તું, કાંઈ વાંધો નહિ. તને દોષ નથી અનુભવ પછી, અનુભવ પહેલાં એકલા નયને વળગે છે કેટલાક, મારી સાથે તો પરિચયમાં ઘણાં હોય ને મારી સાથે. આહાહા ! નયનો ઢગલો જાણી લીધો જાણે બધું આવી ગયું. અરે કાંઈ નથી આવ્યું. સાંભળને નય ક્યાં આત્મામાં છે ?
અનેકરૂપ શુભાશુભભાવો, અરે શુદ્ધાત્મા કાંઈ કષાયરૂપે પરિણમે ? પરમાત્મામાં કષાય થાય ? આ શું તને થઈ ગયું છે. સિદ્ધ પ૨માત્મામાં જો કષાય થાય તો તારામાં થાય લે ! આ ગુરુદેવની વાણી છે. આહાહા ! જેમ સિદ્ધ ભગવાન જાણનાર દેખનાર છે. એમ તું પણ જાણનાર દેખનાર છો. સિદ્ધ ભગવાન જેમ રાગના કર્તા નથી, એમ તું પણ રાગનો કર્તા નથી. અને જરાક સિદ્ધથી જુદો પડ્યો અને કર્તામાં ગયો તો મિથ્યાદષ્ટિ થઈ જઈશ. આહાહા !
એવું શલ્ય ગરી ગયું છે કર્તાબુદ્ધિનું. એક કર્તાબુદ્ધિ ને બીજી જ્ઞાતાબુદ્ધિ. જ્ઞાતાબુદ્ધિનું ભૂત તો નીકળવું બહુ મુશ્કેલ છે, બહુ મુશ્કેલ. નીકળી જાય, સ્વભાવમાં નથી ને એટલે નીકળી જશે. અજ્ઞાન છે ઈ સ્વભાવમાં ક્યાં છે? ઈ માને છે એવું છે ? ઈ માને છે એવું નથી. માટે નીકળી જાય, સત્ય માને તો. આહાહા ! તેમના સ્વભાવે પરિણમતો નથી, રાગરૂપે