Page Text
________________
૨૪
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન સમજાવવા માટે એમ કહે છે કે જે લાકડાને બાળે તેને અગ્નિ કહેવામાં આવે છે. તેથી નિમિત્ત સાપેક્ષ દ્વારા તેને અગ્નિનું અનુમાન થાય છે. અગ્નિનું તેને અનુમાન થાય છે પણ અગ્નિનો અનુભવ તેને થતો નથી. દાખલો સમજવા જેવો છે.
ગુરુ શિષ્ય બેઠા છે. અગ્નિ કે લાકડું કાંઈ નથી તેની પાસે. તેને સમજાવે છે કે લાકડાને બાળે તેને અગ્નિ કહેવામાં આવે છે એટલે તે તરત સમજી જાય છે કે હા વાત તો સાચી છે. લાકડાને બાળે જે પદાર્થ તેને અગ્નિ કહેવામાં આવે છે. નિમિત્ત સાપેક્ષથી સમજાવતાં પરાશ્રિત વ્યવહારથી સમજાવ્યું હજી, પછી શિષ્ય જરા કાંઈક આગળ વધ્યો ત્યારે કહે છે શ્રી ગુરુ કે, ના. ના. લાકડાને બાળે તે અગ્નિ જે મેં તને કહ્યું હતું તે તો અસભૂત વ્યવહારથી વાત કરી હતી. પણ ખરેખર તો ઉષ્ણ તે અગ્નિ છે. ક્યારે? કે લાકડાને બાળે છે અગ્નિ તે સાપેક્ષપણું તેણે છોડી દીધું. અગ્નિના સ્વરૂપને સમજવા માટે હવે ઉષ્ણ તે અગ્નિ.
હવે એટલા ભેદમાં આવ્યો. ભેદમાં આવવા છતાં તેને અગ્નિનું જ્ઞાન થતું નથી. ઉષ્ણ તે અગ્નિ એમ કહ્યું. પછી બીજા દિવસે ગુરુએ કહ્યું કે આ અગ્નિ છે તેને તું સ્પર્શ કર, તો અગ્નિનો તને ખરેખર અનુભવ થશે. એવું મેં અનુમાન બાંધ્યું છે. આમ આંગળી જ્યાં મૂકી, આહા! આ અગ્નિ. આ અગ્નિનો પ્રત્યક્ષ તેને વેદનથી ખ્યાલ આવ્યો. અનુભવથી અગ્નિની સિદ્ધિ કરી તેણે.
પહેલાં એક પ્રકારનું અનુમાન હતું, તેને સ્પર્શ નહોતો થયો. આ દાખલો પંચાધ્યાયીમાં છે. પંચાધ્યાયીમાં આ દાખલો છે. બધા દાખલાઓ શાસ્ત્રોમાંથી જ તેણે લીધા છે. ઉષ્ણ તે અગ્નિ નહિ, અગ્નિ તે અગ્નિ જ છે. લાકડાને બાળે તે અગ્નિ નહિ ઉષ્ણ તે અગ્નિ નહિ. અગ્નિ તો અગ્નિ જ છે. જ્ઞાયક તો જ્ઞાયક જ છે ત્યાં સુધી જાવું છે.
ભગવાન મહાવીર સિદ્ધપરમાત્મા થઈ ગયા. સાદિ અનંતકાળ સિદ્ધદશામાં રહેશે. સાદિ અનંતકાળ, હવે ફરીથી કોઈ કાળે પણ સંસારમાં આવવાના નથી. એવા પરમાત્મા ચોવીસમાં તીર્થકર તેનું આ શાસન ચાલે છે. ભગવાન મહાવીરનું શાસન ચાલે છે અત્યારે. તે કહે છે વળી દાહ્યના આકારે થવાથી અગ્નિને દહન કહેવાય છે, તો પણ દાહ્યકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. એટલે કે તે કોલસાને બાળે છે તેથી અગ્નિ કાંઈ તેના પીળા સ્વભાવને છોડીને કાળી થતી નથી. રૂને બાળે છે તો તે કાંઈ ઘોળી થતી નથી. તેમ પીળા લાકડાને બાળે તો પણ અગ્નિ પોતાના સ્વરૂપને છોડતી નથી. માટે યકૃત અશુદ્ધતા નથી એક અને બીજાં જ્યારે તે નિમિત્તના સંગમાં છે ત્યારે પણ ઉપાદાનની સ્વશક્તિથી એ અગ્નિ રહેલી છે. નિમિત્તથી નિરપેક્ષ છે. નિમિત્તની અપેક્ષા વસ્તુને ઉપાદાનને હોતી નથી.
માટે શેયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. લાકડાને બાળે તો અગ્નિ અને લાકડાને ન બાળે તો
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |