Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૯ ઈ જ્ઞાન પરનું થઈ જાય. પરમાં એકત્વ થઈ જાય તો જ્ઞાનનો નાશ થાય આત્માનો નાશ થાય. એ ત્રણકાળમાં નાશ થવાનો જ નથી માટે જ્ઞાન આત્માને જ જાણે છે. આજે માન, કાલે માન કે ગમે ત્યારે માન તો તારો (દુ:ખનો) અંત આવશે આત્માને જાણે છે ત્યારે. પરને જાણું છું ને સ્વપરને જાણું છું એ બધા વ્યવહારના કથન છે. ભાઈ! આહાહા ! તે ઉપચરિત સભૂત વ્યવહારનયનું કથન છે. આત્માને જાણતા પરને જાણે એ ઉપચરિત સભૂત વ્યવહારનું કથન છે.
અને એનું દૃષ્ટાંત આપે છે કે “અર્થ વિકલ્પ જ્ઞાન પ્રમાણ” એ તો એનું દૃષ્ટાંત છે. ઉપચરિત સભૂત વ્યવહારની સિદ્ધિ કરતા ન સમજાય તો એના માટે દૃષ્ટાંત આપ્યો.
અર્થ વિકલ્પ જ્ઞાનું પ્રમાણું' અર્થ એટલે સ્વ ને પરના વિભાગપૂર્વક આખું જે વિશ્વ એનું અવભાસન. બેને જાણે એમ નહીં. સ્વને જાણે ને પરને જાણે એમ નહીં. સ્વને જાણે ને પરને ન જાણે એવું જ્ઞાનનું સ્વરૂપ છે. આહાહા ! કે હું ચોવીસેય કલાક પરને જાણું છું ને! કે ઈ તું નથી જાણતો એ ઈન્દ્રિયજ્ઞાન જાણે છે પરને. તો ઈન્દ્રિયજ્ઞાનથી તો આત્મા અત્યંત ભિન્ન છે. જ્યાં ત્યાં અત્યંત ભિન્ન, સર્વથા ભિન્ન. હા. સર્વથા ભિન્ન છે. શુદ્ધ ઉપયોગ કથંચિત ભિન્ન-અભિન્ન છે પણ ઈન્દ્રિયજ્ઞાન તો સર્વથા ભિન્ન છે. આ બધું શાસ્ત્રમાં છે. પણ ગુરુદેવ કહે છે કે વેપારીને કાંઈ ટાઈમ મળે નહીં હીરાના વેપારમાં બહુ ટાઈમ મળે નહીં. આ ચૈતન્ય હીરો છે. એ તો કરે છે કામ આ તો દાખલો છે. (શ્રોતા : ઈ તો બેય હીરાનો પારખુ છે) હા પારખુ છે. બોલો. આશીષ ! આજે ઈ એ ય આવી ગયો બોલો.
હવે આ બીજા પારામાં એમ કહે છે, કે જોયાકાર થવાથી એવી રીતે જ્ઞયાકાર થવાથી એટલે કે શેયોના પ્રતિભાસો સ્વ ને પરના થાય છે, એવી જ્ઞાનની અહીંયા પર્યાય થાય છે. જેમાં સ્વ ને પર આખું વિશ્વ પ્રતિભાસ થાય છે. સ્વપરપ્રકાશકમાં તો જ્ઞાન બહાર જાય છે અને પ્રતિભાસમાં જ્ઞાન અંદર રહી જાય છે ને બધાનો પ્રતિભાસ થઈ જાય છે. પ્રતિભાસ રહી જાય ને અનુભવ થઈ જાય, પ્રતિભાસ રહી જાય ને આત્માનો અનુભવ થઈ જાય એવી અપૂર્વ વાતો છે.
જ્ઞયાકાર અવસ્થામાં જ્ઞયાકાર થવાથી તે જ્ઞાનને જ્ઞાયકપણું પ્રસિદ્ધ છે. જગતને આ વાત પ્રસિદ્ધ છે કે જાણે છે તે આત્મા, દેખે તે આત્મા, એટલી વાત એને પ્રસિદ્ધ છે. તો પણ શેયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. શેયોનો પ્રતિભાસ થાય એવી જ્ઞાનની પર્યાય પ્રગટ થાય છે તોપણ શેયોનો પ્રતિભાસ થાય છે માટે શેયથી જ્ઞાન થયું આત્માનું એમ છે નહીં. અને એ પદાર્થો પ્રતિભાસે છે જ્ઞાનમાં, તેથી જ્ઞાન એ પદાર્થોને જાણે છે એમ પણ નથી. આહાહા!
શું સ્વપરપ્રકાશક ? શું સ્વપરનો પ્રતિભાસ? ઊંડો ઉતરે તો કામ થઈ જાય એવું છે.
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |