________________
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
૩૭૪
બીજા પારામાં આવશે. આહાહા !
પહેલાં તો સ્યાદ્વાદનો આત્મામાં અભાવ છે. કથંચિત્ આત્મામાં નથી. આત્માના અનુભવ જ્ઞાનની પર્યાયમાં કથંચિત્ હોય, સ્યાદ્વાદ અનુભવમાં હોય. અનુભવ જ્ઞાનમાં સ્યાદ્વાદ હોય પણ અનુભવના વિષયમાં સ્યાદ્વાદનો અભાવ છે. ત્યાં સુધીની વાત કરી છે કે આત્મામાં સ્યાદ્વાદનો અભાવ હોવા છતાં નિશ્ચયાભાસપણું આવતું નથી. શાસ્ત્રનો આધાર આપું છું. જૈનદર્શન સ્યાદ્વાદ મૂલક છે. અનેકાંતિક સ્વરૂપ છે. જૈનદર્શન છે અનેકાંત સ્વરૂપ સ્યાદ્વાદ સાથેનું છે. પણ ભાઈ તું ધીરજ રાખ તો ઈ આવશે તને સાંભળવા મળશે અને એવું સ્વરૂપ પણ છે કચિત્.
પણ પહેલાં પાઠમાં તો આ એક દેવસેન આચાર્ય થઈ ગયા છે એક હજાર વર્ષ પહેલાં, તેઓશ્રી એમ ફરમાવે છે કે શીલાલેખ છે આ પહાડો પર શીલાલેખ છે. એમાં એક શીલાલેખ છે એમાં એમ ફરમાવ્યું છે, કે હે કુંદકુંદ ભગવાન ! તમે જો મહાવિરદેહ ક્ષેત્રમાં જઈને ત્યાંથી આવીને આવા શાસ્ત્રોની રચના ન કરી હોત તો અમારા જેવા મુનિઓનું શું થાત ? એટલું તો બહુમાન કરે છે આચાર્ય ભગવાન ભાવલિંગી સંત એવા દેવસેન આચાર્યની આ વાણી છે.
એમાં ઈ શરૂઆતમાં લખે છે નયચક્ર છે આનું. પુસ્તક આખું એક, એનો અનુવાદેય થઈ ગયો છે પુસ્તકનો. નિશ્ચયનય તો સ્વાશ્રિત નિશ્ચયનય તો ઉપનયથી રહિત છે અભેદ અને અનુપચાર જેનું લક્ષણ છે. ઉપચાર એનું લક્ષણ નથી. અભેદ એટલે ભેદનો નિષેધ કર્યો, અનુપચાર ઉપચારનો નિષેધ કરે છે. અને અનુપચાર જેનું લક્ષણ છે અને જે અર્થનો નિશ્ચય કરાવે છે. અર્થ એટલે પદાર્થ સ્વરૂપ તેનું નામ નિશ્ચયનય છે.
હવે બીજી લીટીમાં એમ લખે છે કે આ આત્માનું સ્વરૂપ એવું છે કે સ્યાદ્વાદથી રહિત કથંચિત્ અકર્તા ને કથંચિત કર્તા, કથંચિત સ્વને જાણે ને કથંચિત પ૨ને જાણે, એવો સ્યાદ્વાદથી રહિત હોવા છતાં શુદ્ધાત્મા જે ઉપાદેય તત્ત્વ છે, એમાં સ્યાદ્વાદનો અભાવ છે. સ્યાદ્વાદથી રહિત હોવા છતાં પણ તેમાં નિશ્ચયાભાસ થતું નથી. આહાહા ! સર્વથા પર્યાયથી રહિત છે તોપણ એમાં નિશ્ચયાભાસપણું આવતું નથી. નિશ્ચયાભાસ કોને થાય છે ને ક્યાં થાય છે ? કે જેને આત્માનો અનુભવ નથી ને પ્રતિપાદન કરે છે જ્ઞાની થઈને, તેના કથનમાં બધા દોષો હોય પણ આ સોનગઢના સંતના પ્રતિપાદનમાં ક્યાંય ખૂણેખાંચરે ખામી અમને જોવામાં
આવી નથી.
એવો પુરુષ પાક્યો એણે કહ્યું આત્મા પર્યાયથી સર્વથા ભિન્ન છે ત્યારે અવાજ આવ્યો બહારથી કે એકાંત થઈ જશે ત્યારે એ પુરુષે કહ્યું કે સમ્યક્એકાંત થશે અને સમ્યક્એકાંતપૂર્વક