________________
પ્રવચન નં. ૨૮
૩૭૧ - ગુરુદેવે ત્યાં સુધી કહ્યું વ્યાખ્યાનમાં ત્રણ ચાર દિ' પહેલાં કે ““જે વ્યવહારની પ્રશંસા કરે છે એ નિશ્ચયની નિંદા કરે છે અને તે મનુષ્ય પશુ સમાન છે.” આ ગુરુનાં વચન છે તો મારા વચન નથી. ટેપમાં છે. વ્યવહારની પ્રશંસા કરે છે, તમે આ બહુ સારું કામ કર્યું તમે અઠાઈ કરી, મા ખમણ કર્યું, ઉપવાસ કર્યા વિગેરે વિગેરે. કોઈ મંદિર બંધાવે કોઈ જાત્રા કાઢે. આહાહા ! પાંચ પચીસ લાખ ખર્ચે તમે બહુ સારું કામ કર્યું. શું સારું કામ કર્યું? કર્તાબુદ્ધિ અને જ્ઞાતાબુદ્ધિ પોષી તમે. એને ખ્યાલ નથી જ્ઞાન બિડાઈ ગયું છે એનું. એનું જ્ઞાન બિડાઈ ગયું છે. એને ખબર પડતી નથી અજ્ઞાનીને કે ક્યાં હું ભૂલ કરું છું કાંઈ ખબર પડતી નથી. આહાહા !
કહે છે એટલે જોયાકાર અવસ્થામાં જ્ઞાયકપણે જણાયો, એ જ્યારે જ્ઞાન અંદરમાં વળે છે ત્યારે એને સવિકલ્પ સ્વસંવેદન થઈ જાય છે. અને સવિકલ્પ સ્વસંવેદનમાં આવતા સૂક્ષ્મ પરિણામ થાય છે ઘણાં સૂક્ષ્મ પરિણામ કેવળીગમ્ય છે એ. અને એ તરત જ અભિમુખ થઈ અભેદ થઈ જાય છે ત્યારે નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં ભગવાન આત્માના દર્શન થાય છે.
શેયાકાર અવસ્થામાં જ્ઞાયકપણે જણાયો, તે સ્વરૂપ પ્રકાશનની અવસ્થામાં પણ જ્ઞાયક જ છે. જે જણાયો તે જ જણાયો જે જણાયો તે અનુભવમાં આવ્યો. જણાયો ત્યાં સુધી અનુભવમાં નો'તો. જણાયો ત્યાં અનુભવમાં આવી ગયો. પહેલા જણાય છે અને પછી અનુભવ થાય છે. એમાં કાંઈ સેકન્ડો જાતી નથી. એક સેકન્ડના અસંખ્યાત ભાગમાં આ બધી ક્રિયા બની જાય છે જણાય છે. એ અનુભવમાં આવે છે. આહાહા ! જણાય છે. જણાયો કે હા. જણાયો તો અનુભવમાં આવી ગયો. જ્ઞાતઃ તે તો તે જ છે. જે જાણવામાં આવ્યો જણાયો મને તે તો અનુભવમાં આવી ગયો. આહાહા !
જણાયો પહેલાં અને પછી અનુભવ થઈ ગયો એમાં, પ્રત્યક્ષ. ઓલું પરોક્ષ વ્યય ને પ્રત્યક્ષનો ઉત્પાદ થાય છે. આહાહા ! ધ્યેયપૂર્વક બ્રેય થાય છે. ધ્યેય તો પહેલાં પારામાં જીવો આવી ગયા પણ શેયની ભૂલ છે. આત્મા જ જ્ઞાન ને આત્મા જ્ઞેય છે એને બદલે આત્માને જ્ઞાતા બનાવ્યો અને પરને શેય બનાવ્યું. એટલે જ્યાં સુધી પરને શેય બનાવે છે, ત્યાંસુધી એનો ઉપયોગ પરસમ્મુખ રહેવાનો છે. જ્યાં જ્ઞેય સ્થાપે છે ત્યાં જ ઉપયોગ જશે.
પર તારું શેય જ નથી. શેયથી જ્ઞાન ન થાય અને જ્ઞાનનું કોઈ શેય ન હોય. આ બધી વાત અમૃતચંદ્ર આચાર્યે કરી . વસ્તુનો સ્વભાવ પર વડે ઉત્પન્ન થઈ શકતો નથી. એટલે શેયથી આત્માનું જ્ઞાન પ્રગટ થઈ શકતું નથી. એટલે જોયથી જ્ઞાન ન થાય, શેયથી જ્ઞાન ન થાય, જ્ઞયથી જ્ઞાન ન થાય. એ વાત તો ગુરુદેવ હાલતા ને ચાલતા કહે છે બોલે છે. પણ બીજું વાક્ય એમણે રચના કરી કે વસ્તુ સ્વભાવ પરને ઉત્પન્ન કરી શકતો નથી. આત્માનું