________________
પ્રવચન નં. ૨૮
૩૬૧
મારા ગુરુ સમ્યગ્દર્શનના કર્તા નહોતા, મારા ઉપકારી શ્રી ગુરુ તેણે સમ્યગ્દર્શન કર્યું નહતું. સ્વયં, સહજ. સ્વભાવનાં લક્ષે એની યોગ્યતાથી થાય છે એનો કર્તા ગુરુ નથી. આહાહા ! વંચાવશું હમણાં એ અમિતગતિ આચાર્યનો એક શ્લોક છે. પણ એનું ફળ, શુદ્ધનયનો ઉપદેશ કહી અને ઉપદેશ પણ વિરલ કે આત્મા પુણ્ય પાપથી રહિત છે. કર્તા નથી અકર્તા છે. અને ભગવાન આત્મા એનું જે જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે એ પરને જાણતું જ નથી. જાણનારને જ જાણે છે એવો ઉપદેશ પણ વિરલ છે.
આત્માના જ્ઞાને પરને ભૂતકાળમાં જાણ્યું નથી એનું નામ પ્રતિક્રમણ છે. વર્તમાનમાં જાણતું નથી એનું નામ આલોચના છે. ભવિષ્યમાં કોઈ કાળે પણ આત્માનું જ્ઞાન પરને નહિ જાણે. આહાહા ! કેવળજ્ઞાન પણ લોકાલોકને જાણતું નથી પણ લોકાલોક જેમાં જણાય છે, જેમાં પ્રતિભાસ થાય છે એવા પ્રતિભાસથી કેવળજ્ઞાન અભેદ છે અને ઈ કેવળજ્ઞાન આત્માથી અભેદ છે એટલે ‘‘કેવળ નિજ શુદ્ધાત્માનું અખંડ વર્તે જ્ઞાન’' આહાહા ! એવા ઉપદેશ ચાલ્યા ગયા. સાવ નથી ચાલ્યા ગયા એટલું સારું છે.
ભાગ્યશાળી જીવોના ભાગ્ય છે હજી એટલા કે નવ હજાર ટેપ રહી ગઈ. નહિંતર તો વક્તા ને ય ઉડાડી દે અજ્ઞાની જીવો, કે ઘરની વાત કરો છો. ઘરની નથી આ ગુરુદેવનાં વચન છે સાંભળ. આહાહા !
ઉપદેશ વિરલ છે ક્યાંક ક્યાંક છે. એટલું રાખ્યું. ક્યાંક ક્યાંક શુદ્ધનયનો ઉપદેશ રહી ગયો છે. આહાહા ! તેથી ઉપકારી શ્રી ગુરુએ શુદ્ધનયના ગ્રહણનું ફળ મોક્ષ જાણીને એનો ઉપદેશ પ્રધાનતાથી દીધો છે.
આ શુદ્ઘનયનો ઉપદેશ કદી આવ્યો નથી એના બે પ્રકાર છે. એક આત્માનો અનુભવ થયો નથી કદી અને એક શુદ્ધ આત્માનું ખરું સ્વરૂપ શું છે ? એને માનસિક જ્ઞાન દ્વારા, સવિકલ્પ સ્વસંવેદનજ્ઞાન દ્વારા પણ એને યથાર્થ નિર્ણય પણ કર્યો નથી અત્યાર સુધી. આહાહા ! એના ગ્રહણનું ફળ મોક્ષ જાણીને એનો ઉપદેશ પ્રધાનતાથી દીધો છે. શુદ્ઘનય ભૂતાર્થ છે, સત્યાર્થ છે. આહાહા ! એનો આશ્રય કરવાથી સમ્યગ્દષ્ટિ થઈ શકાય છે. એને જાણ્યા વિના, શુદ્ધાત્માને જાણ્યા વિના જ્યાં સુધી જીવ વ્યવહારમાં મગ્ન છે. ત્યાં સુધી આત્મામાં જ્ઞાન શ્રદ્ધાનરૂપ નિશ્ચય સમ્યક્ થઈ શકતું નથી. આહાહા !
પરિણામનો કર્તા માને છે અને પરિણામનો જ્ઞાતા માને છે. પરિણામનો કર્તાય નથી પ્રભુ, અને પરિણામનો જ્ઞાતાય નથી. એ પરિણામનો કર્તા પરિણામ છે અને પરિણામનો જ્ઞાતા મન છે બુદ્ધિનો વિષય છે. આત્માના જ્ઞાનનો વિષય નથી એ ભેદ, ઈ તો અભેદગ્રાહી છે. આહાહા ! આવો ભાવાર્થ ૨૦૦ વર્ષ પહેલાં લખી ગયા છે. આહાહા !