Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૨૫
૩૧૯
નથી. એક પડખું લગભગ જ્યાં સુધી એની બુદ્ધિ પહોંચે છે ત્યાં સુધી, ચોખ્ખું થયું છે. અનુભવ થયો નથી હજી, એ કહ્યું છે. એ વ્યવહારથી કહ્યું છે. આ વ્યવહારના વાક્યમાંથી તને જો નિશ્ચય કાઢતા આવડે તો તારું કામ થાશે. નહીંતર સ્વપરપ્રકાશકના નામે પણ તું રહી જાઈશ. એટલે સ્વજ્ઞેય આત્મા છે અને પરજ્ઞેય આત્મા સિવાયના જગતના સર્વ પદાર્થ, જેણે આ સ્વજ્ઞેય ને પરશેયની ગુંચવણ, કોયડો સમજી લીધો, પોતે તો સમજી લીધો છે. પોતાને કોઈ કોયડો નથી. તેણે બધું જાણી લીધું છે. આ કોયડાનો ઉકેલ આપણે કરવાનો છે. કરવાનો છે એટલે થઈ શકે છે. ન થઈ શકે એવી વાત ન લખે જ્ઞાની. થઈ શકે છે.
અમારી બહુ નાની ઉંમરની વાત કરું છું બાર તેર વરસની ઉંમરની નાના બાળકો ભેગાં થાય, ત્યારે કોયડા ઉત્પન્ન કરે ને પછી તેનો ઉકેલ કરવાનું કહે. એમાં એક યાદ છે. ત્રણ ચાર હતા પણ બધા ભૂલાઈ ગયા છે. એક યાદ છે. એક કુટુંબને ચાર જમાઈ હતા. તો ચાર જમાઈને જમવાનું કહ્યું તો એને પીરસવાના તો સરખા લાડવા હોય ને, કોઈને બે લાડવા ને કોઈને ચા૨ લાડવા, એમ તો તો અગાઉના કાળમાં જમાઈ જરા, (સમજી ગયા) અત્યારે તો ફેર પડી ગયો. તો હવે કહે છે કે એ ચાર જમાઈને જમવાનું કહ્યું અને સાસુજી આવ્યા. અને પહેલા જમાઈને લાડવા પીરસ્યા. એ લાડવાની થાળી બાકી વધ્યા એ રસોડામાં લઈ ગયા. ત્યાંથી ડબલ કરીને આવ્યા લાડવા, અને પહેલાં જમાઈને જેટલા પીરસ્યા એટલા જ પીરસવા જોઈએ ઓછા વતા તો ચાલે નહીં. બીજાને એટલા પીરસ્યા પછી અંદ૨માં જઈ ત્રણ ગણા કરી આવ્યા. ત્રીજાને, પહેલાં-બીજાને જેટલા પીરસ્યા એટલા આપ્યા. બાકી વધ્યા એને ચાર ગણા કર્યા. ચારે ગણા થયા લાડવા આખી થાળી એમાં. તો એમાં મૂળ લાડવા કેટલા અને દરેકને પીરસ્યા કેટલા. એનું નામ કોયડો કહેવાય.
એમ આ સ્વપરપ્રકાશક શક્તિ એ કોયડો છે. આ કોણ, જ્ઞાની થઈ ગયા છે હો. આગ્રામાં બનારસીદાસ તેઓએ નાટક સમયસારની રચના કરી. એણે રાજમલ્લજી સાહેબની કળશ ટીકા હાથમાં આવી, એમાં એમની દૃષ્ટિ નિર્મળ થઈ ગઈ. એ લખે છે કે આ એક કોયડો કહું છું કે જ્ઞાન આત્માને જાણે છે અને આત્મા સિવાય પ૨ને જાણે છે. એવી સ્થિતિ છે. એ તો કોયડો છે. ગૂંચવણ છે.
આવું હું લખું છું એવું છે કે આનાથી કાંઈક જુદું છે. કાંઈક તને લાગે તો કાઢજે. તો તારું કામ થઈ જાશે. અમે જે આ વાત કરીએ છીએ, સ્વપરપ્રકાશક શક્તિ, સ્વપ૨ને જાણે એ પ્રમાણ જેનું લક્ષણ એવો વ્યવહાર કહ્યો છે. અને પ્રમાણમાંથી જો નિશ્ચય કાઢે એ ક્યારે કાઢી શકે કે વ્યવહારનો નિષેધ કરે તો જ નિશ્ચય પ્રગટ થઈ શકે. અને એ પક્ષમાં આવ્યા પછી પક્ષાંતિક્રાંત થઈને અનુભૂતિ થઈ શકે, એટલે આ કોયડો છે.
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |