________________
૩૧૭
પ્રવચન નં. ૨૫ જાય છે. સમય સમયનો હિસાબ છે આ. એ આપણે લેશું હમણાં. બીજા પારામાં આવશે ત્યારે લેશું. શેયાકાર અવસ્થા આવશેને ત્યારે વધારે ખુલાસો એનો કરશું.
અન્ય દ્રવ્યના ભાવોથી ભિન્નપણે ઉપાસવામાં આવતો શુદ્ધ કહેવામાં આવે છે. હવે ઈ ઉપાસના કેમ કરવી? ઈ આરાધના કેમ કરવી ? પર્યુષણ પર્વ છે ને. આરાધનાના દિવસો છે ને. એ ભગવાન પરમાત્માની આરાધના ઉપાસના કેમ કરવી. બે પ્રશ્ન પૂછ્યા છે. એમાં એક પ્રશ્નનો ઉત્તર આપી દીધો. હવે એ આત્મા કેમ જણાય. એનો ઉત્તર હવે આપશે, સમજી ગયા. આજે પોણો કલાક લેવું છે. પછી કાલ કદાચ ઠીક હશે તો કલાક કરશું. શું કરીએ? શું થાય ? કાંઈ વાંધો નહીં. તો પણ પોણા કલાકમાં ઘણું આવી ગયું.
પ્રવચન નં. ૨૫ પર્યુષણ પર્વાધિરાજ દિવસ-૨ - રાજકોટ
તા. ૧૮-૯-૯૬
દસ લક્ષણ પર્વનો આજે ઉત્તમ માર્દવ એટલે નિરાભિમાનતા, ઉત્તમ ક્ષમા પછીનો બીજો દિવસ છે. ઉત્તમ જાતિ, ઉત્તમ કુળ, ઉત્તમ બળ, જ્ઞાન વગેરેના અભિમાનનો ત્યાગ તે માર્દવ છે. આ માર્દવ ધર્મનું અંગ છે. જેઓ પોતાની સમ્યજ્ઞાનરૂપી દૃષ્ટિથી સમસ્ત જગતને સ્વપ્ન તથા ઈન્દ્રજાળની સમાન દેખે છે. તેઓ તે ઉત્તમ નિરાભિમાનપણે કેમ ન ધારે અર્થાત્ અવશ્ય ધારણ કરે છે. આ સમ્યગ્દર્શનપૂર્વકના ચારિત્રના દશ ભેદ છે. એ મુનિરાજને હોય છે.
હવે આપણે સમ્યગ્દર્શન કેમ પ્રગટ થાય ચારિત્ર પહેલાં, જે ગુરુદેવની મુખ્ય પ્રણાલિકા અથવા ઉપદેશ હતો. કે પ્રથમ સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ કરો, પછી ચારિત્રની વાત હોય. પહેલાં ચારિત્રની વાત ન હોય.
હવે સમ્યગ્દર્શન કેમ પ્રગટ થાય. એ આ છઠ્ઠી ગાથામાં આખો એનો વિષય આવ્યો છે. સંપૂર્ણ વિષય આવી ગયો છે. આ છઠ્ઠી ગાથાનો વિસ્તાર એનું નામ ૪૧૫ ગાથા છે. આ સંક્ષેપમાં દૃષ્ટિનો વિષય પણ પૂરો આમાં છે અને જ્ઞાનનો વિષય જે શેય થાય છે અનુભવના કાળમાં, એની પ્રક્રિયા પણ આમાં પૂરેપૂરી આપી દીધી છે.
હવે અનાદિકાળથી જીવને વ્યવહારનો પક્ષ છે. એ વ્યવહારના પક્ષના બે પ્રકાર છે. કે આત્મા પરિણામથી રહિત હોવા છતાં પણ અનાદિકાળથી પોતાના અજ્ઞાનને કારણે અથવા જેને ભેદજ્ઞાનની શક્તિ બિડાઈ ગઈ છે, ઉઘડી નથી, એવા પ્રાણીઓ પોતાના
