________________
૧૬
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન ઘટપર્યાયથી નિરપેક્ષ માટીને જોવી તે શુદ્ધનય છે તેમ આત્માને પર્યાય સાપેક્ષ જોવો તે અશુદ્ધનય છે પણ એ પર્યાયથી નિરપેક્ષ રહિત જોવો તેને ભગવાન શુદ્ધનય કહે છે. અને તે શુદ્ધાત્મા મારો છે તે ઉપાદેય છે તેમાં દૃષ્ટિલગાવતાં એકાગ્ર થતાં અનુભૂતિ થાય છે. આ તો લગભગ હવે ઉપરથી જ વાત આવી.
નીચે ત્રણ લીટી રહી બાકી પંદરમાં પાને ઉપરથી એટલે આ શાસ્ત્રમાં જે પ્રમત્તઅપ્રમત્ત નથી તેમ બીજી રીતે અર્થ વિસ્તાર કર્યો છે. કહેવાનું તો એ જ છે કે એક લીટી બાકી હતી ને કાલ તેથી પ્રમત્ત પણ નથી અને અપ્રમત્ત પણ નથી. તેનો વિસ્તાર આવ્યો. આહાહા ! ભગવાન આત્મામાં પ્રમત્તદશાઓ પણ નથી. અને અપ્રમત્તદશાઓ પણ નથી. કેમકે પ્રમત્ત-અપ્રમત્તદશાઓ તે સંયોગજનિત પર્યાય છે. | ભાવાર્થમાં કહેશે કે સંયોગજનિત પર્યાય છે. તે આત્માનું મૂળ સ્વરૂપ નથી. સ્વાંગ છે, નાશવાન છે. કર્મ સાપેક્ષ છે, ભગવાન આત્મા અવિનાશી છે. તેથી પ્રમત્ત પણ નથી ને અપ્રમત્ત પણ નથી. તે જ સમસ્ત અન્ય દ્રવ્યોના ભાવોથી ભિન્નપણે ઉપાસવામાં આવતો શુદ્ધ કહેવાય છે.
«
પ્રવચન નં. ૨ રાજકોટ મંદિરમાં પ્રવચન તા. ૨૪-૧૦-૮૪ - બુધવાર - રાત્રે
wp3
શ્રી સમયસારજી પરમાગમ શાસ્ત્ર છે. તેનો જીવ નામનો અધિકાર ગાથા છઠ્ઠી છે. છઠ્ઠી ગાથામાં તેમ કહ્યું કે ભગવાન આત્મા છે તે કર્મના ઉદયમાં જોડાતો નથી પણ પરિણતિ જોડાતા શુભાશુભભાવ થાય છે. અને તેના નિમિત્તે નવા પુણ્ય પાપની પ્રકૃત્તિનો બંધ થાય છે. છતાં પણ ભગવાન આત્મા શુભ અને અશુભ ભાવો તેના સ્વભાવે આસ્ત્રવરૂપે થતો નથી. અને પોતાના નિજ સ્વભાવને છોડતો નથી. આત્મા પોતાના સ્વભાવને છોડતો નથી. તેથી તે શુભાશુભરૂપે થતો નથી. અને તે કારણે પ્રમત્ત પણ નથી, એટલે કે અસાવધાનદશા શુદ્ધ આત્મા તરફની અસાવધાન દશા તેને પ્રમત્ત અથવા પ્રમાદ કહેવામાં આવે છે. શુદ્ધ આત્માની સન્મુખ ન થવું અને પર સન્મુખ થતાં તેને રાગાદિભાવની ઉત્પત્તિ થાય તેને પ્રમાદદશા કહેવામાં આવે છે.
તે પ્રમાદના પરિણામથી ભગવાન આત્મા ત્રણેકાળ રહિત છે. અને જે પ્રમાદના અભાવપૂર્વક અપ્રમત્તદશા એટલે કે શુદ્ધાત્માની સન્મુખ થઈને જે શુદ્ધાત્માની સાવધાનદશા એવા નિશ્ચય મોક્ષમાર્ગના જે પરિણામ છે, તેનાથી પણ ભગવાન આત્મા રહિત છે. પ્રમત્ત