Gnayak Swaroop Prakashan

SR No.: 008241
Original Sutra Author: N/A
Author: Lalchandra Pandit
Publisher: Digambar Jain Kundamrut Kahan
Publication Year: 2007
Total Pages: 487
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 3 MB

Page 256

પ્રવચન નં. ૧૯
૨૩૯ અતીન્દ્રિયજ્ઞાનથી જણાતા જ નથી. તે અતીન્દ્રિયજ્ઞાનથી જણાય જ નહીં.
તો સ્વપરપ્રકાશકનું શું થશે? કે તે વ્યવહારમાં વયું જાશે. સાંભળ! પરને જાણવું તે અજ્ઞાન. સ્વપરપ્રકાશક તે વ્યવહાર અને સ્વને જાણે તે નિશ્ચય. નિશ્ચય-વ્યવહાર અને અજ્ઞાન ત્રણ પ્રકાર કહ્યા. જે જ્ઞાન સ્વને જાણે તન્મય થઈને તેનું નામ નિશ્ચય. અને જે જ્ઞાનમાં સ્વપરનો પ્રતિભાસ થાય છે તેનું નામ વ્યવહાર અને જે જ્ઞાન પરનું લક્ષ કરીને હું પરને જાણું છું તેનું નામ અજ્ઞાન. અજ્ઞાન, વ્યવહાર ને નિશ્ચય. નિશ્ચય, વ્યવહાર ને અજ્ઞાન. આહાહા !
જેને જેની રુચિ હોય તે તેને યાદ રહે. જેને જેની રુચિ નથી તેને યાદ રાખવાનું શું કામ? હવે કહે છે સંતો કહે છે હો આ. સર્વજ્ઞની વાણી છે. સંતો કહે કે સર્વજ્ઞ કહે બેય એક જ છે. શરીર ઈન્દ્રિયજ્ઞાનથી જણાય છે. ઈન્દ્રિયજ્ઞાનથી પર જણાય છે સ્વ જણાતું નથી એમ કહે છે. અને આત્મા ખરેખર સ્વસંવેદન જ્ઞાનથી જાણવામાં આવે છે. જે આત્મા છે તે પોતાના ઉપયોગથી જાણવામાં આવે છે. તે જ્ઞાન આત્માને જાણે છે ને પરને જાણતું નથી. અને ઈન્દ્રિયજ્ઞાન પરને જાણે છે ને આત્માને જાણતું નથી. ઝીણી વાત છે. બે વિભાગ અંદરમાં રહેલા છે. આના કરતાંય ઊંચી વાત સમયસારની ૩૭૩ થી ૩૮૨ ગાથામાં છે. આ તો સાદી સીધી એકદમ સમજી શકાય તેવી વાત છે. ઓલી જરા ગૂઢ વાત છે. સમજાય એવી છે ન સમજાય એવું નથી.
પ્રવચન નં. ૧૯ અમૃતપ્રભાત એપાર્ટમેન્ટ - રાજકોટ
તા. ૨૫-૭-૯૧
આ શ્રી સમયસારજી શાસ્ત્ર છે તેનો પ્રથમ જીવ નામનો અધિકાર છે તેમાં છઠ્ઠી ગાથા છે. તેમાં સર્વ પ્રથમ તો આત્માનું સ્વરૂપ શું અને તેનો અનુભવ કેમ થાય? તે બે પ્રશ્ન શિષ્ય કર્યા છે. શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ હું જાણતો નથી અને તેનો અનુભવ કેમ થાય તેની વિધિ પણ મને ખબર નથી. આ બે પ્રશ્ન કર્યા.
તેમાં પહેલાં પ્રશ્નનો ઉત્તર આવી ગયો કે આત્મા અનાદિકાળથી શુદ્ધ રહી ગયો છે. શુદ્ધ શા માટે છે કે પરિણામ માત્રથી ભિન્ન છે આત્મા. પરિણામ-પરિણામરૂપે ભલે હો પણ પરિણામથી આત્મા સહિત નથી રહિત છે. અનંતગુણથી સહિત અને અનંત પર્યાયથી રહિત એવું એકત્વ અને વિભક્ત આત્માનું સ્વરૂપ છે. પણ પરિણામ માત્રથી ભિન્ન છે