Page Text
________________
૨ ૧૭
પ્રવચન નં. ૧૭ અગ્નિથી લાકડું બળતું નથી. જ્યારે લાકડું બળતું દેખાય છે ને? કે એની શીત પર્યાયનો વ્યય થઈ એની ઉષ્ણ પર્યાયરૂપે લાકડું પરિણમે છે, એના સ્વકાળે. અગ્નિથી એની ઉષ્ણ પર્યાય થઈ નથી. અને અગ્નિ એમાં નિમિત્ત પણ નથી. ઈ એના ઉપાદાનથી પર્યાય થઈ છે. - લાકડાની પર્યાયને નૈમિત્તિકથી ન જો. અગ્નિ નિમિત્ત અને લાકડું ગરમ થયું તે નૈમિત્તિક એમ ન જો. એની પર્યાય સત્ અહેતુક ઉપાદાનથી ઉષ્ણ થઈ છે. શીત પર્યાયનો વ્યય અને ઉષ્ણ પર્યાયનો ઉત્પાદ એ પરથી નિરપેક્ષ છે. ડાક્ટર ! જરા ઝીણી વાત તો છે. કઠણ પડે. ભણેલાને વધારે કઠણ પડે, પણ ભણેલો સમજે તો ખલાસ. પછી ફરે નહિ બુદ્ધિમાં આવી ગયું ને. કહે છે લાકડું અગ્નિને અડતું નથી.
જો ૨૦, ૨૧, ૨૨ ગાથા કાઢો. આ લાકડું ગરી ગયું ને એ કાઢનારું આ સમયસાર છે અજ્ઞાનરૂપી લાકડું. ૨૦, ૨૧ ને ૨૨. ટીકા : જેમ કોઈ પુરુષ, ઈધન એટલે લાકડું બળવા લાયક પદાર્થ અને અગ્નિને મળેલા દેખી, સંયોગ છે ને લાકડાની સાથે અગ્નિનો, એવો જુઠો ખોટો વિકલ્પ કરે કે, અગ્નિ છે તે ઈધન છે. અગ્નિ છે તે લાકડું છે. લાકડું છે તે અગ્નિ છે. ઈંધન છે તે અગ્નિ છે. અગ્નિનું બંધન છે. ઈધનનું અગ્નિ છે. અગ્નિનું ઈંધન પહેલાં હતું. આહાહા ! પ્રતિક્રમણ, પ્રત્યાખ્યાન અને આલોચના ત્રણેય કહે છે. કે કોઈ કાળે અગ્નિ લાકડાની ન હોય. લાકડું અગ્નિનું ન હોય. બે પદાર્થ સ્વતંત્ર સત્ પરસ્પર નિરપેક્ષ છે. એકબીજાને અડતા નથી. જો એક થઈ જાય તો અગ્નિ અને લાકડું એ બે શબ્દનો નાશ થાય. બે શબ્દ ન રહે, બે પદાર્થ ન રહે. આ તો વિજ્ઞાન છે. આ વીતરાગ વિજ્ઞાન છે હોં !
આવો ઈધનમાં જ અગ્નિનો વિકલ્પ કરે લાકડામાં જ લાકડું બળે છે. લાકડું બળે છે તે અગ્નિ જ છે. પણ અગ્નિ જુદી અને લાકડું જુદું ઈ એને ખ્યાલ આવતો નથી. તે જુઠો છે. તેનાથી અપ્રતિબદ્ધ કોઈ ઓળખાય છે. અજ્ઞાની મૂઢ જીવ ઓળખાય છે. પાગલ કેનાથી ઓળખાય? કે અગ્નિ લાકડાને બાળે છે તો સમજી લેવું કે આ બુદ્ધ છે. કહેવાય નહિં મોઢે, સમજી લેવું બસ. અગ્નિ લાકડાને બાળે. એની મેળે મેળે લાકડું બળતું નથી, જોવો અગ્નિ આવી તો બળ્યું ને? આહાહા ! બે દ્રવ્યની એકતાવાળો એવા તર્ક ખોટા કરે. એની પર્યાય સત્ અહેતુક એના સ્વકાળે ઉષ્ણરૂપે થવાની હતી.
સ્પર્શ નામનો પુદ્ગલમાં ગુણ છે. ટાઢી ઉની અવસ્થા થવાનો. ઠંડી અવસ્થાનો વ્યય થાય છે લાકડાની પર્યાયનો, એનો સ્વકાળ વ્યય થવાનો અને ઉષ્ણ થવાનો સ્વકાળ છે, એટલે ઉષ્ણ થઈ જાય છે. સમજી ગયા ! અગ્નિને અડ્યા વિના ઉષ્ણ થાય છે. અગ્નિના નિમિત્તની પણ એમાં અપેક્ષા નથી, નિરપેક્ષ જો, ઉપાદાનથી જો. નૈમિત્તિકથી ન જો. નૈમિત્તિકથી જોઈશને તો અગ્નિથી આ લાકડું ગરમ થયું એમ તને લાગશે. એના ક્ષણિક
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |