________________
૨૦૬
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન લાગે, ભલે દૂર છે, એવા કષાયચક્રના ઉદયની, ઈ કષાય છે, દ્રવ્યકર્મ છે ને ઈ પોતે કષાય છે. એના ઉદયની, કષાય સમૂહના અપાર ઉદયોની વિચિત્રતાના વશે, કેમકે ચિત્રવિચિત્ર છે કર્મનો અનુભાગ પણ અનેક પ્રકારના છે એમાં અનુભાગ, એને વશ થાય છે. કોણ? પરિણામ એને વશ થાય છે. આત્મા એને વશ થતો નથી. આત્મા તો જુદો ને જુદો રહે છે. અજ્ઞાનીનો આત્મા અજ્ઞાની થયો નથી. શું કહ્યું? અજ્ઞાનીનો આત્મા અજ્ઞાની થયો નથી. ત્યારે અજ્ઞાની કોણ થયું છે? કે પર્યાય. એ અજ્ઞાનની પર્યાયથી ત્રિકાળ જ્ઞાનાનંદ પરમાત્મા ભિન્ન છે. તે કોઈ દિ' અજ્ઞાની થાય નહીં. એક સમય અજ્ઞાની થાય તો ત્રિકાળ અજ્ઞાની રહ્યા કરે. આહાહા !
આત્મા અજ્ઞાની કે મિથ્યાષ્ટિ થયો નથી. અરે ! દ્રવ્ય સ્વભાવની સામે જોને જરા, તને મીઠી મધુરી વાત કરે છે સંતો. પર્યાયદષ્ટિછોડી દેને હવે. કાળ પાક્યો છે તારો, એટલે તો ગાથા સામે આવી છે. જેનો કાળ પાક્યો હોય, એને આ સાંભળવાનું આવ્યું છે, કાળ પાકી ગયો. હું પરમાત્મા છું એમ કહે ને. આહાહા ! પંડિત પાસે જાઈશમાં હો, તો રખડી ગયો. હું તને કહું છું ગુરુદેવ કહે. હું પરમાત્મા છું, મંત્ર લઈ જા. આ પર્યાય દૃષ્ટિનો નાશ થઈ જાય ને દ્રવ્યદૃષ્ટિ થઈ જાય એવી વાત ગુરુદેવ કહી ગયા છે. ઘણું કહી ગયા છે. આહાહા! પણ પામરતાની બુદ્ધિ છે. હું પામર છું. હું દુઃખી છું. હું મનુષ્ય છું. હું રાકો ને હું શાહુકાર. અરે શાહુકારેય નથી ને ગરીબેય નથી. અરે પર્યાયનો ધર્મ દ્રવ્યમાં નથી તો બહારની વાત તો ક્યાં રહી. આહાહા !
કેટલાકને પૈસાનો મદ ચડી જાય, કેટલાકને સત્તાનો મદ ચડી જાય, કેટલાકને બહારના ભણવાનો મદ ચડી જાય, અને કેટલાંકને શાસ્ત્રનો મદ ચડી જાય, મદ છે મદ, આહાહા! આવે છે. શાસ્ત્રમાં. આહાહા! બળનું મદ ને રૂપનું મદને જ્ઞાનનું મદ. આહાહા ! ભગવાન આત્મા એનાથી ભિન્ન છે જો એકવાર તું જ. આહાહા ! મદ ઉતરી જાશે તારો. મને આ વડાપ્રધાનની સત્તા આવે તો કેવું, દારૂ પીધો જાણે, અમારા જેવો કોઈ નહીં. અને જ્યાં ગાદી-ઉપરથી ઉતર્યો તો કોઈ સલામય ભરે નહીં. હાય ! હાય ! હું ને હું છું. હું ને હું છું. હું તો બીજો નથી. મને કોઈ સલામય ભરતું નથી. આહાહા ! અને રસ્તા ઉપર ઊભો હોય અને મોટર નીકળે, એને લીફટ ન આપે કોઈ સાહેબ બેસી જાવ કોઈ ન કહે એને. આહાહા ! આ દરબારોનું થયું ને એ રીતે ગાદી ઉપરથી ઉતર્યા કોઈ સલામય ભરે નહીં. એમ કહે છે કે એલા મદ શેના તારા બધા. આહાહા ! એ મદથી અભિમાનથી ભગવાન આત્મા ભિન્ન છે. એને દૃષ્ટિમાં લઈને એનો અનુભવ કર.
દ્રવ્યના સ્વભાવની અપેક્ષાથી જોવામાં આવે તો, દુરંત કષાયચક્રના ઉદયની વિચિત્રતાના