________________
૨૦૪
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
સર્વથા ભિન્ન છે. એક ચેતન ને એક જડ. દયા-દાન-કરુણા-કોમળતાના પરિણામ જડ છે. આહાહા ! દેશનાલબ્ધિ સાંભળવાનો રાગ છે ને એ જડ છે. ઈ ચેતનથી ભિન્ન છે. આત્મા સાંભળતો નથી કેમ કે એને કાન નથી. આત્મા સાંભળતો નથી શબ્દને કેમ કે એને ભાવઈન્દ્રિયનો અભાવ છે. આહાહા ! આ બધી વાત છે હો શાસ્ત્રમાં. પરમાગમમાં કુંદકુંદ આચાર્ય ભગવાનના શાસ્ત્રમાં છે. જીવે ભેદજ્ઞાનની પ્રેક્ટીસ કરી નથી, રાત ને દિવસ ભેદજ્ઞાને ચડે તો તરત અનુભવ થાય.
ભેદજ્ઞાનના વિચારમાં ચડી જાય અવાર નવા૨, તો એને અભેદનો અનુભવ થઈ જાય. ભેદનો વિચાર છૂટી અભેદનો વિચાર આવે ને અભેદનો વિચાર છૂટી ને અનુભવ થાય. ભેદજ્ઞાનમાં આ સ્વ છે ને આ પર છે. પછી પરનો વિચાર છૂટે અને આ સ્વ છે એનો વિચાર આવે. પછી સ્વનો વિચાર છૂટે એટલે સાક્ષાત પ્રત્યક્ષ અનુભવ થાય. ભેદજ્ઞાનથી જેટલા સિદ્ધ ભગવાન થયા અનંતા એ બધા ભેદવિજ્ઞાનથી થયા છે. ભેદવિજ્ઞાન એટલે સ્વ અને પરની જુદાઈ, એને ધ્યાનમાં લેવું જોઈએ, જ્ઞાનમાં ને શ્રદ્ધામાં.
ચાર પ્રકાર છે આમાં, કર્મનો બંધ છે. કર્મનો ઉદય થાય છે, પરિણામ એમાં જોડાય છે, શુભાશુભ થાય છે ને નવા કર્મ બંધાય છે. એ બધા ચકરાવામાં હોવા છતાં પણ, એ ચકરાવામાં હોવા છતાં એ ચક્રથી બહાર છે, ચક્રને અડતો નથી. એ ચક્રને ચુંબતો નથી આત્મા, સ્પર્શતો નથી.
હમણાં પ્રેમચંદજી આવ્યા'તા, એણે એક વાત કરી. એ સોનગઢ ગયા હતા. ઘણાં વખત પહેલાંની વાત છે, કે બપોરે રામજીભાઈનો ક્લાસ ચાલે એમના ઘરે, મુરબ્બી રામજીભાઈ, પાંચ દસ ભાઈઓ, બહારગામથી જે આવ્યા હોય, નિરંતર કલાક બેસેપોણો કલાક, ત્યારે કોઈએ એમ કહ્યું કે પ્રેમચંદજી નથી આવતા આપના ક્લાસમાં. હા ભલે ન આવે કાંઈ વાંધો નહીં. પછી કહે કાલે પ્રેમચંદજીને બોલાવો ! મારી પાસે બોલાવો. પ્રેમચંદજી આવ્યા. બાપુજી શું હુકમ છે ? કહે કે આજે તમારે વાંચવાનું છે. બધા કહે છે કે બહું સારું વાંચે છે. બાપુજી ! હું આપની પાસે ક્યાં વાંચી શકું. આપ બેઠા હોય તો મારી હિંમત ન ચાલે. નહીં હું કહું છું ને પછી તમારે ક્યાં સવાલ છે વાંચો જરૂર. બેઠા વાંચવા. સમજી ગયા ને.
ન
આ છઠ્ઠી ગાથા લીધી ને આ ચાર પ્રકાર આવ્યા જ્યારે, ત્યારે કહ્યું કે આ ચંડાળ ચોકડીથી ભગવાન આત્મા ભિન્ન છે. ચંડાળ ચોકડી એટલે જૂના કર્મ બંધાય, અજ્ઞાનનું નિમિત્ત પામીને આવા શબ્દો કહ્યા. મને હમણાં વાત કરી. કર્મનો ઉદય આવે છે એમાં પરિણામ જોડાય છે ને શુભાશુભ થાય છે ને વળી પાછા નવા કર્મ બંધાય છે. એ ચંડાળ