Page Text
________________
૧૭૮
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન પાણીની પર્યાયના સ્વકાળે થયો છે તેમાં માટી તો નિમિત્તમાત્ર છે. નિમિત્ત માત્ર શા માટે કહ્યું? કે તેનાથી આંહી મલિનતા આવતી નથી. મલિનતા તેની ક્ષણિક અશુદ્ધ ઉપાદાનની શક્તિથી મલિન થઈ છે ત્યારે માટીને નિમિત્ત કહેવામાં આવે છે. હવે એમ કહે છે કે પાણીની પર્યાય મલિન થઈ છે ત્યારે પાણી દ્રવ્ય નિર્મળ સો ટકા રહ્યું છે. શું કહ્યું? કે પાણીની પર્યાય મલિન થઈ છે, તેટલો સ્વીકાર કર્યા પછી પણ અમે કહીએ છીએ કે, પાણીનું જે દળ છે દ્રવ્ય છે પાણીનું દળ-દ્રવ્ય તે તો એકદમ નિર્મળ નિર્મળ સ્વચ્છ સ્વચ્છ સ્વચ્છ છે. તેમાં મલિનતા પ્રવેશી જ નથી. આ દ્રવ્ય ને પર્યાય બે ની વાત ચાલે છે.
મલિનતા, પાણીની પર્યાયની મલિનતા, માટી તો ભિન્ન છે માટી તો અડે જ નહીં. માટી તો તેની પર્યાયને અડતી નથી અને મલિન પર્યાય પાણીના દ્રવ્યને અડતી નથી. જો આ બે ત્રણ દૃષ્ટાંત આપું છું. બે ત્રણ દૃષ્ટાંત જો બેસી જશે તો આત્મા શુદ્ધ છે તે ખ્યાલમાં આવશે ને ખ્યાલમાં આવશે તો કામ થઈ જશે. આહા ! આ પહેલાં દૃષ્ટાંત બેસવું જોઈએ. આહા! એકતા છે ને દ્રવ્ય પર્યાયની એટલે કઠિન પડે. વળી વ્યવહારનયના કથન પણ તેવા આવે કે જ્યારે પાણી મલિન થાય ત્યારે મલિન પર્યાયથી અનન્ય છે. તે સમયે તન્મય છે તેમ પણ પ્રવચનસારમાં આવે અને અજ્ઞાની તેનો આધાર પણ આપે પર્યાયદષ્ટિવાળા.
તો કહે છે કે અન્ય છે. અનન્ય વ્યવહારનયનું કથન છે ને અન્ય છે તે નિશ્ચયનયનું કથન સત્યાર્થ છે. તારી સાધ્યની સિદ્ધિ તેમાં થશે અનન્યમાં નહીં થાય. અનન્ય તો માનીને બેઠો છો તું. અમે કહીએ છીએ કે પાણીની પર્યાયને માટી અડી નથી અને પાણીની પર્યાયમાં મલિનતા આવી છે તે પાણીને અડી નથી. જો પાણી તેનાથી અનન્ય થઈ જાય તો ફટકડી નાખતાં મેલનો અભાવ થાય નહીં ને નિર્મળ પર્યાયનો આવિર્ભાવ પ્રગટ થાય નહીં.
ફટકડી નાંખશો તો તે મલિનતા નાબુદ નહીં થાય, તેવું વિપરીત શ્રદ્ધાને પાણી વિષે હોય તો ફટકડી નાખશે નહીં. ફટકડી નહીં નાખે તો નિર્મળ પાણીનો પણ અનુભવ થશે નહીં અને મલિન પાણીનો અનુભવ થતાં તેને ડાક્ટર પાસે જવું પડશે. આહાહા ! આ બધી વાત પહેલાં અનુભવ પહેલાં ચોક્સાઈ કરવા જેવી છે. ચોક્સાઈ કરી સવિકલ્પ ભેદજ્ઞાન કરી અને પછી પ્રયોગ કરે તો અનુભવ ચોક્કસ થાય. એ પાણીનું એક દષ્ટાંત આપ્યું.
પાણીનું બીજું દૃષ્ટાંત. કે પાણીની શીતળ પર્યાય છે. પાણી શીતળ અને તેની પર્યાય પણ શીતળ છે. હવે શીતળ પર્યાય તો હતી તે તો પર્યાયના પોતાનો સ્વભાવથી શીતળ હતી પણ તે અગ્નિના સંગમાં ગઈ એટલે ઉષ્ણ થઈ પર્યાય. પર્યાય ઉષ્ણ થઈ તો તેણે તેનો વ્યય કર્યો કે શીતળ પર્યાયના ધર્મનો પર્યાય ધર્મનો વ્યય થયો. પર્યાય ધર્મનો વ્યય થયો તો દ્રવ્યધર્મ શીતળ છૂટી ગયો તેમ છે નહીં. ઉત્પાદ વ્યય પર્યાયમાં થાય ધ્રુવમાં થાય નહીં. (અપૂર્વ વાત છે.)
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |