Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૧૩
૧૫૯ સમજાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો. નિમિત્ત સાપેક્ષ માની લીધું એ તો વિપરીત થઈ ગયું. જ્ઞાન પરાધીન થઈ ગયું. શેયથી જ્ઞાન માન્યું એણે. એટલે શેયની સન્મુખ જ રહેને.
જ્ઞાનની સિદ્ધિ તો એણે શેયથી કરી. જ્ઞાનની સિદ્ધિ શેયથી કરી કે શેયને જાણે તો જ્ઞાન એટલે વ્યાવૃત થાય નહીં ત્યાં અટકી રહે. આને જાણું આને જાણું. (શ્રોતા :- જ્ઞાનની સિદ્ધિ તો કરવી જ છે એણે, માને એમ કે શેયને જાણે માટે જ્ઞાન માટે એની સન્મુખતા છૂટે જ નહી એને) ક્યાંથી છૂટે. વખત થઈ ગયો.
પ્રવચન નં. ૧૩ દિવાનપરા -રાજકોટ
તા. ૯-૭-૮૯
શ્રી સમયસાર પરમાગમ શાસ્ત્ર એનો પ્રથમ જીવ નામનો અધિકાર ગાથા છે એની ટીકા પૂરી થઈ.
ભાવાર્થ:- અશુદ્ધપણું પર દ્રવ્યના સંયોગથી આવે છે. એટલે પરદ્રવ્યના લક્ષે પર્યાયમાં અશુદ્ધતા થાય છે. ત્યાં એવી સ્થિતિમાં પણ મૂળ દ્રવ્ય તો અન્ય દ્રવ્યરૂપ થતું જ નથી. માત્ર પદ્રવ્યના નિમિત્તથી, માત્ર કહીને એ નક્કી કર્યું કે દ્રવ્યમાં એ ભાવ આવતો નથી. માત્ર પરદ્રવ્યના નિમિત્તથી એટલે નિમિત્તપણે બીજાનું છે આત્મા તેમાં નિમિત્ત થતો નથી, એ વાત પણ એમાં આવી ગઈ.
માત્ર પર દ્રવ્યના નિમિત્તથી એટલે કે નિમિત્તના લક્ષથી, અવસ્થા મલિન થઈ જાય છે. માત્ર અવસ્થા મલિન થાય છે. એમાં પણ નિમિત્તપણું પર દ્રવ્યનું છે. ક્ષણિક ઉપાદાન તો પોતે છે નિમિત્ત કર્મનો ઉદય છે. જીવનો સ્વભાવ તો તેમાં નિમિત્ત થતો નથી. માત્ર કહીને બધું કાઢી નાખ્યું. માત્ર નિમિત્તથી એટલે નિમિત્તના લક્ષથી એમ, નિમિત્તથી અહીં કંઈ ન થાય. નિમિત્ત તો પર પદાર્થ છે. નિમિત્તના લક્ષથી અવસ્થા મલિન થાય છે. એ એનું ઉપાદાન છે. મલિન થવાનો તેનો કાળ છે. ત્યારે તેમાં પર દ્રવ્ય નિમિત્ત હોય, સ્વભાવ નિમિત્ત ન હોય, બસ. એટલે નિમિત્ત કર્તા આત્મા નથી. નિમિત્તકર્તા પર દ્રવ્ય છે. ઉપાદાન કર્તા અશુદ્ધ પર્યાય છે. બધી વાત એક લીટીમાં આવી જાય છે.
દ્રવ્ય દૃષ્ટિથી તો દ્રવ્ય જે છે તે જ છે. ભલે પર્યાય મલિન થઈ, પણ દ્રવ્ય તો જે છે, તે તેવું ને તેવું જ રહે છે શુદ્ધ. અને પર્યાય અવસ્થા દૃષ્ટિથી જોવામાં આવે તો મલિન જ દેખાય છે. પર્યાય મલિન જ દેખાય છે અને પર્યાયદૃષ્ટિથી જોવામાં આવે તો મલિન જ દેખાય છે.
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |