Page Text
________________
૧૨૬
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન રાગની ઉત્પત્તિનું એ કારણ નથી. અકારણ પરમાત્મા છે. રાગ આત્માના આશ્રયે થતો નથી. રાગ આત્માને પ્રસિદ્ધ કરતો નથી. રાગ આત્મામાં અભેદ થતો નથી. માટે અકારણ પરમાત્મા એવો ને એવો રહે છે અને પર્યાયની યોગ્યતાથી રાગ થાય છે. રાગની સાથે કર્મનો સંબંધ થાય છે.
રાગ નિમિત્ત છે ને પર્યાય નૈમિત્તિક અવસ્થા છે, નિમિત્ત-નૈમિત્તિકને સંબંધના ભાવ વખતે પણ સામાન્ય તત્ત્વ તો અબંધ જ રહ્યા કરે છે. તેને રાગ અડતો નથી, તો કર્મ તો ક્યાંથી અડે? એ જુદી ને જુદી વસ્તુ છે. ભાવકર્મ ને દ્રવ્યકર્મથી આત્મા રહિત છે. રહિત થતો નથી. રહિત છે. એવો પાઠ છે.
નમઃ સમયસારમાં શરૂઆત કરી છે કે જે ભાવકર્મ, દ્રવ્યકર્મ નોકર્મથી રહિત છે, તેને હું નમસ્કાર કરું છું. હોય તેને નમસ્કાર હોય, ન હોય તેને નમસ્કાર ન હોય. ન હોય તેની ભાવના હોય. મોક્ષ નથી તો મોક્ષની ભાવના ભાવે પણ મોક્ષ તો નથી તો તેને કેવી રીતે નમસ્કાર કરું? ભગવાન આત્મા તો મોક્ષ સ્વરૂપ બિરાજમાન છે, માટે હું તેને નમસ્કાર કરું. છું. છે તેને હું નમસ્કાર કરું છું. આહા ! થાય છે તેનું જ્ઞાન અને “છે” તેને મારા નમસ્કાર. એક કળશમાં પહેલાંમાં તો બેડો પાર થઈ ગયો. નિમિત્ત નૈમિત્તિક સંબંધ જે છે તે પર્યાયના ધર્મમાં છે.દ્રવ્યના ધર્મમાં નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધ નથી. અકારણ પરમાત્મા છે. કોઈનું કારણે ય નથી ને કોઈનું કાર્ય પણ નથી. અકાર્યકારણ પરમાત્મા છે.
બંધ પર્યાયની અપેક્ષાથી ક્ષીર ને નીરની જેમ, દૂધ ને પાણી જેમ એક ક્ષેત્રે છે તેમ આત્માની અવસ્થા અને જડ કર્મ, એક ક્ષેત્રે રહેલા છે. એનું ક્ષેત્ર ને ત્રિકાળી દ્રવ્યનું ક્ષેત્ર ભિન્ન છે એ વખતે જે ત્રિકાળી દ્રવ્ય છે તેનું ક્ષેત્ર અને આ કર્મના બંધ થાય છે તે રાગનું ક્ષેત્ર તે સ્વક્ષેત્રમાં પર ક્ષેત્રની નાસ્તિ માટે પ્રદેશ ભેદ છે. આત્માને રાગની સાથે પ્રદેશ ભેદ છે. કેમકે કર્મનો સંબંધ રાગની સાથે થયો છે. અને રાગથી ભગવાન આત્મા ભિન્ન છે. આત્માને રાગનો સંબંધ થયો નથી. થઈ શકતો જ નથી. રાગ તો તેનાથી બહિર્તત્ત્વ છે, તે બહાર લોટે છે. એ રાગ આત્મામાં ક્યાં આવી ગયો છે?
માટે સંસાર અવસ્થામાં પણ દૂધ ને પાણીની જેમ, ઈ દૂધ ને પાણી એ પણ એની વિશેષ અવસ્થામાં પરસ્પર જુદા છે. બેયના સામાન્ય એ વખતે જુદા છે. જો બેયના સામાન્ય એક થઈ જાય તો દૂધ ને પાણી જુદા ન પડે. આ એક જૈન દર્શનની વિશેષતા છે. એક સામાન્ય અને વિશેષ બેની જુદાઈ જેને ખ્યાલમાં આવે તેને વિશેષની સાથે એકત્વબુદ્ધિ ન રહે.
દૂધ ને પાણી-દૂધની પર્યાય અને પાણીની પર્યાય એ બેને મિલન થાય છે, એક
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |