Page Text
________________
પ્રવચન નં. ૮
૧૦૧
શું કહ્યું ? ‘શુદ્ધ પરિણામ સ્વયં અપને આપ-પોતાથી, પોતાની યોગ્યતાથી, પોતાના સ્વકાળે, એ (શુદ્ધ) પરિણામનો જન્મ થાય છે, પરિણામનો કર્તા પરિણામ છે, પરિણામનો કર્તા ભગવાન આત્મા નથી ! એ તો અકર્તા છે-જ્ઞાયક છે-જ્ઞાનમય આત્મા જાણનહાર છે કંઈ કરવાવાળો નથી, કર્તા નથી તેથી શુદ્ધ છે, ભિન્ન છે તેથી શુદ્ધ છે, અને (પરિણામમાત્રથી) ભિન્ન હોવાથી કર્તા નથી. આ શુદ્ધની વ્યાખ્યા !
આત્મા શુદ્ધ છે એવું જ્યારે અંતર્દષ્ટથી જોયું તો જેવો શ્રીગુરુએ ફરમાવ્યો હતો-એ જ જિનવાણીમાં આવ્યો હતો, તેવો જ સાંભળ્યો હતો, એવો જ અનુભવમાં આવી ગયો ! આહાહા ! શ્રીગુરુ-આત્મજ્ઞાની ગુરુ જેવું આત્માનું સ્વરૂપ ફરમાવે છે અને (એવું જ) જિનવાણીમાં લખ્યું છે, એવો જ આત્મા સાંભળ્યો-વાંચ્યો, વિચાર કરીને નિર્ણય કર્યો, નિર્ણય કર્યા પછી માનસિકજ્ઞાનમાં-અનુમાનજ્ઞાનમાં જ્ઞાયક આવ્યો, ત્યારબાદ અનુભવ થઈ ગયો ! આહાહા ! આવા શુદ્ધાત્માનો જ્યારે અનુભવ થાય છે ત્યારે પરિણામથી ભિન્ન છું-કર્તા (ભોક્તા) નથી હું, ત્યાંથી તો ઉપાડ થયો તો અનુભવ થયો, અનુભવ પછી સવિકલ્પદશા આવે છે. નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં (સાધક વધારે વખત) લીન થઈ શકતા નથી, મુનિરાજ પણ વધારે લીન થઈ શકતા નથી, સાતમા ગુણસ્થાનમાંથી નિર્વિકલ્પમાંથી પણ તુરત જ છઠ્ઠા ગુણસ્થાનમાં આવી જાય છે, તો ગૃહસ્થની તો શું વાત કરવી ?
તો (સમ્યગ્દષ્ટિ) જ્યારે સવિકલ્પદશામાં આવે છે ત્યારે, જાણી લીધો (આત્માને) પ્રતીતિમાં આવી ગયો શુદ્ધાત્મા કે જ્ઞાયક છું-માત્ર જ્ઞાયક ! માત્ર જ્ઞાયક છું એવો સ્વીકાર કરી લે-માત્ર હું જ્ઞાયક છું એવો સ્વીકાર કરી લે ! જ્ઞાયકના સ્વીકારમાં હું કર્તા નથી એમ આવી ગયું-કર્તા નથી એમ કહેવાની જરૂર જ નથી. (એ તો માત્ર શબ્દ-કથન છે) માત્રમાં કર્તબુદ્ધિનો નાશ થઈ ગયો, માત્ર શબ્દ છે શાયકનું વિશેષણ-‘માત્ર જ્ઞાયક’-એમાં માલ છે, એમ ને એમ ખાલી નથી (માત્ર !), શબ્દ પ્રયોજન વગર નથી હોતો એનું વાચ્ય કંઈક હોય છે ‘માત્ર હું જ્ઞાયક છું’ –એના અર્થમાં હું કર્તા નથી (એમ સહેજે આવી ગયું !)
આહાહા ! તો એવા શાયકનું દર્શન જ્યારે થયું અંતર્દિષ્ટથી, (જ્ઞાયક) અનુભવમાં આવી ગયો, ત્યારપછી સવિકલ્પદશા આવે છે તો પરિણામ બે પ્રકારના થઈ ગયા, પહેલાં એક પ્રકારના પરિણામ હતા મિથ્યાદષ્ટિ અવસ્થામાં-અશુદ્ધ (પરિણામ) હતાં-અશુદ્ધના બે ભેદ શુભ અને અશુભ બન્ને પ્રકારના પરિણામ અજ્ઞાનીને આવે છે.
જ્યારે તે જ્ઞાની થયો ત્યારે સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રના પરિણામ, નિર્વિકારી, અકષાય પરિણામ આત્માશ્રિત પ્રગટ થઈ ગયા, તે જે પરિણામ પ્રગટ થયા તે પરિણામને જાણે છે, પણ જાણવાના સમયે પર્યાયસૃષ્ટિ નથી થાતી. કેમ ? જ્ઞેયકૃત અશુદ્ધતા કેમ (થતી) નથી ?
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |