________________
૯૫
પ્રવચન નં. ૭ છે. શેયાકાર અવસ્થામાં, શેયકૃત અશુદ્ધતા કેમ નથી? જ્ઞેય જ્ઞાનમાં જણાય છે ત્યારે જોયથી જ્ઞાન થતું નથી. કારણ કે શેયાકાર અવસ્થામાં, આ જ્ઞેય સાપેક્ષ જ્ઞાનને શેયાકાર અવસ્થા કહેવાય. શેય જ્ઞાનમાં જણાય છે, જે સમયે એવી વિવક્ષા લઈએ તો એ જ્ઞાનની પર્યાયને યાકાર જ્ઞાન કહેવામાં આવે છે.
હવે ય જ્ઞાનમાં જ્યારે જણાય છે ત્યારે શેય જણાય છે? શેયાકાર અવસ્થા જણાય છે? કે જ્ઞાયક જણાય છે? જોજો ભાઈ જરા ! સૂક્ષ્મ વાત તો છે. આ શેય છે. એનો જ્ઞાનમાં પ્રતિભાસ થયો અને જ્ઞાન સ્વચ્છ છે ને ! આ જોય છે એમાં પ્રયત્ન નામનો ગુણ છે અને આ પ્રમાતા છે. આ જ્ઞાન છે ને આ જ્ઞય છે એ જ્યારે જણાય છે ત્યારે જ્ઞાયકપણે જે જણાયો. મને તો જાણનાર જણાય છે, શેય જણાતું નથી. અને જોયસાપેક્ષ જ્ઞાન પણ જણાતું નથી. અને જ્ઞાયક સાપેક્ષ શેયાકાર પણ જણાતું નથી. એકલો જ્ઞાયક જણાય છે આ અંદરમાં ઘુસવાની વિધિ બતાવે છે.
લોકો કહે છે સમ્યગ્દર્શન થતું નથી. સમ્યગ્દર્શન થતું નથી. પણ આમાં લખેલું છે, એનો વિચાર કરો તો થાય ને? કે જોયાકાર અવસ્થામાં, બધું આમાં લખી ગયા છે કાંઈ ખાનગી નથી. જ્ઞાનીઓ કાંઈ છુપાવતા નથી. કોઈ ન્યાય આવે તો ફક્ શિષ્યને કહી દે. એમ ન થાય કે હું આ ન્યાય શિષ્યને કહીશ તો શિષ્ય મારાથી વધી જશે. એવું જ્ઞાનીને ન હોય. ઉલટું શિષ્ય મારાથી વધે તો અમને ઈષ્ટ છે. અમારા કરતાં ભલે વહેલી સિદ્ધ અવસ્થા એની થાય. અમે રાજી છીએ એમ હોય. જ્ઞાની ન છુપાવે. આહાહા ! કેમ કે એને સ્વાર્થ કાંઈ નથી અને એ કાંઈ આપતા પણ નથી. સમજે છે તો એનાથી સમજશે. આહાહા !
જ્ઞયાકાર અવસ્થામાં, જ્યારે સવિકલ્પદશા છે જ્ઞાનીની, ચાંદીની થાળી હોય છે સામે, તેમાં દાળ, ભાત, શાક હોય. તે જ્ઞય છે-તે જોય જ્ઞાનમાં જણાય છે ત્યારે રોટલી જણાય છે? કે ના. રોટલી સંબંધીનું જ્ઞાન, શેયાકાર જ્ઞાન જણાય છે? કે ના. જ્ઞાયક સાપેક્ષ જ્ઞાનની પર્યાય જણાય છે? કે ના એકલો જ્ઞાયક જણાય છે. આવી વસ્તુ છે. તત્ત્વનો અભ્યાસ કરવો નહિ અને થોડી જાત્રા કરવી એમાં ધર્મ થઈ ગયો. ભગવાનની પૂજાથી. અરે ! આ નિજ ભગવાનની પૂજા અને ભક્તિ તો કર. આહા ! આ નિજ ભગવાનની ભક્તિ એક સમય માત્ર કરી નથી. આહા !
પ્રભુ, શેય ઉપરથી લક્ષ છોડી દે. શેયથી જ્ઞાન થતું નથી. કહે છે કે જોયાકાર અવસ્થામાં જાણનારપણે જણાયો. જોયાકાર અવસ્થામાં શેયને જાણનારપણે જણાયો નહિ. “જ્ઞાત તે તો તે જ છે.'' જાણવામાં આવ્યો તે જ જણાય છે. જે જાણવામાં આવ્યો છે અનુભવમાં, એ સવિકલ્પદશામાં, એનો એ જ જણાય છે. વિષય ફરતો નથી. નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં જ્ઞાયક