Dravya Svabhaav Paryaya Svabhaav

SR No.: 008236
Original Sutra Author: N/A
Author: Lalchandra Pandit
Publisher: Digambar Jain Kundamrut Kahan
Publication Year: 1999
Total Pages: 276
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse
File Size: 2 MB

Page 222

Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
દ્રવ્ય સ્વભાવ પર્યાય સ્વભાવ-૧૨૮ પાસે રાખ્યું 'તું. એ શું કામ રાખ્યું હતું? કે જે રીતે નયથી વસ્તુનું સ્વરૂપ છે એ નથી તને ખ્યાલમાં આવ્યું છે કે ગરબડ છે એમાં? તે જાણવા માટે. હવે ગુરુને ખ્યાલ આવ્યો કે આ શિષ્ય તો જેવી રીતે આગમમાં, દ્રવ્યાનુયોગમાં, સમયસાર આદિમાં શાસ્ત્રોમાં જે નયથી વાત કરે છે એ રીતે સમજી ચૂક્યો છે.
- હવે શ્રીગુરુ શિષ્યને કહે છે કે હવે નયને છોડી દે, ત્યારે શિષ્ય પાછો ભડકે છે, કે: નયને છોડી દે એનો અર્થ જ્ઞાનને છોડી દેવા જેવું છે એમ! કે સાહેબ નયને છોડું તો-તો જ્ઞાન છૂટી જાય. કેમ કે શિષ્ય નયજ્ઞાનને જ્ઞાન માની બેઠો છે. તો ગુરુ કહે– નયજ્ઞાન તે જ્ઞાન નથી. અત્યાર સુધી તે નયથી નિર્ણય કર્યો હતો પણ નયથી નિર્ણય થાય, પણ અનુભવ થાય નહીં. માટે નયોના વિકલ્પને છોડી દે.
નયોના વિકલ્પ કઈ રીતે છૂટે?
ત્યારે શ્રીગુરુ એને સમજાવે છે કે દ્રવ્યને એના સ્વભાવથી જો. હવે નિશ્ચયનયથી દ્રવ્ય આવું છે એવા નયના વિકલ્પ છોડી દે. દ્રવ્યને સ્વભાવથી જો અને પર્યાયને પણ એના પર્યાય સ્વભાવથી જો. બન્નેને સ્વભાવથી જોઈશ તો વિકલ્પ છૂટી જશે અને તને અનુભવ થઈ જશે. એટલે નિશ્ચયનય અને વ્યવહારનય દ્વારા જે સર્વજ્ઞ ભગવાને કહ્યું, સંતોએ કહ્યું, એવી રીતે જાણ્યા પછી હવે આ નાતિક્રાંત થવાનો આ પ્રયોગ આમાં છે. નયથી જે ગરબડ કરતું હોય તેને આ વસ્તુ ખ્યાલમાં આવશે નહીં.
દ્રવ્ય સ્વભાવ-પર્યાય સ્વભાવ” એક દ્રવ્ય સ્વભાવ અને એક પર્યાય સ્વભાવ, એક દ્રવ્યનો સ્વભાવ અને પર્યાયનો સ્વ. ભાવ, પોતાનો ભાવ. બન્ને સ્વભાવથી જ જેવા છે તેવા છે. દ્રવ્ય સ્વભાવ પણ જેવો છે તેવો છે. અને પર્યાયસ્વભાવ પણ જેવો છે તેવો છે. દ્રવ્ય સ્વભાવ તેના પોતાના સ્વભાવથી જ અનાદિ અનંત જેવો છે તેવો છે. અફર છે, ફરે નહીં, કોઈ કાળે પણ ફરે નહીં; નિગોદમાં હોય, દ્રવ્ય સ્વભાવ તો પણ તેવો ને તેવો, અને સિદ્ધ દશામાં હોય તો પણ દ્રવ્ય સ્વભાવ તેવો ને તેવો અનાદિ અનંત રહે છે.
જ્ઞાનની પર્યાયનો સ્વભાવ અનાદિ અનંત જેવો છે તેવો છે. જ્ઞાનની પર્યાયનો સ્વભાવ પણ ફરતો નથી કે જ્ઞાનની પર્યાયનો સ્વભાવ તો ફરે છે ને! ઘડીકમાં મતિ, ઘડીકમાં શ્રુત, ઘડીકમાં અવધિજ્ઞાન, મન:પર્યાયજ્ઞાન, કેવળજ્ઞાન, કુમતિ, કુશ્રુત, કુઅવધિ વગેરે દ્રવ્યસંગ્રહમાં આઠ પર્યાય કહી છે. તો પર્યાયનો સ્વભાવ અનાદિ અનંત જેવો છે તેવો લાગુ પડતો નથી? “ના”
Please inform us of any errors on Rajesh@ AtmaDharma.com