________________
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
કર ]
| [ ઢાળા હેતુ હોવાથી તે જ નિશ્ચયબંધ છે, જે છોડવાયોગ્ય છે.
૨. મિથ્યાત્વ અને ક્રોધાદિરૂપ ભાવ તે સર્વને સામાન્યપણે કપાય કહેવાય છે. (મોક્ષમાર્ગ પ્ર. પા. ૩૧.) એવા કષાયનો અભાવ તેને શમ કહેવાય છે. અને દમ એટલે જે શેય-જ્ઞાયક સંકરદોષ ટાળી ઇન્દ્રિયોને જીતીને જ્ઞાન-સ્વભાવ વડે અન્ય દ્રવ્યથી અધિક (જુદો, પરિપૂર્ણ) આત્માને જાણે છે તેને જે નિશ્ચયનયમાં સ્થિત સાધુઓ છે તેઓ–ખરેખર જિતેન્દ્રિય કહે છે. (સમયસાર ગાથા ૩૧)
સ્વભાવ-પરભાવના ભેદજ્ઞાનના બળવડે દ્રવ્યેન્દ્રિય, ભાવેન્દ્રિય અને તેના વિષયોથી આત્માનું સ્વરૂપ જુદું છે એમ જાણવું તેનું નામ ઇન્દ્રિયોનું દમન કહેવામાં આવે છે. પરંતુ આહારાદિ તથા પાંચ ઇન્દ્રિયોના વિષયરૂપ બાહ્ય વસ્તુના ત્યાગરૂપ જે મંદ કષાય છે તેનાથી ખરેખર ઇન્દ્રિયદમન થતું નથી, કેમ કે તે તો શુભરાગ છે, પુણ્ય છે, માટે બંધનું કારણ છે એમ સમજવું.
૩. શુદ્ધાત્માને આશ્રિત સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રરૂપ શુદ્ધભાવ તે જ સંવર છે. પ્રથમ નિશ્ચયસમ્યગ્દર્શન થતાં સ્વદ્રવ્યના આલંબન અનુસાર સંવર-નિર્જરા શરૂ થાય છે. ક્રમે ક્રમે જેટલા અંશે રાગનો અભાવ, તેટલે અંશે સંવર-નિર્જરારૂપ ધર્મ થાય છે. સ્વસમ્મુખતાના બળથી શુભાશુભ ઇચ્છાનો નિરોધ તે તપ છે. તે તપથી નિર્જરા થાય છે.
૪. સંવરઃ- પુણ્ય-પાપરૂપ અશુદ્ધભાવ (આગ્નવો)
Please inform us of any errors on Rajesh@ AtmaDharma.com
