________________
Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
૬૮ ]
[ ઢાળા
અરૂપી કહ્યું છે.
ભાવાર્થ- જેમાં ચેતના (જ્ઞાન-દર્શન અથવા જાણવાદેખવાની શક્તિ) નથી હોતી તેને અજીવ કહે છે. આ અજીવના પાંચ ભેદ છે-પુદ્ગલ, ધર્મ, * અધર્મ, આકાશ અને કાળ. જેમાં રૂપ, રસ, ગંધ, વર્ણ અને સ્પર્શ હોય છે તેને પુદ્ગલદ્રવ્ય કહે છે. જે સ્વયં ચાલે છે એવા જીવ અને પુદ્ગલને ચાલવામાં નિમિત્તકારણ હોય છે તે ધર્મદ્રવ્ય છે અને સ્વયં (પોતાની મેળે) ગતિપૂર્વક સ્થિર રહેલાં જીવ અને પુદ્ગલને સ્થિર રહેવામાં જે નિમિત્તકારણ છે તે અધર્મદ્રવ્ય છે. જિનેન્દ્ર ભગવાને આ ધર્મ, અધર્મ દ્રવ્યને તથા હવે પછી કહેવામાં આવશે તે આકાશ અને કાળ દ્રવ્યને અમૂર્તિક (ઇન્દ્રિય અગોચર) કહ્યાં છે. ૭.
આકાશ, કાળ અને આસવના લક્ષણ અથવા ભેદ સકલ દ્રવ્યકો વાસ જાસમેં, સો આકાશ પિછાનો; નિયત વર્તના નિશિ-દિન સો, વ્યવહાર કાલ પરિમાનો. યોં અજીવ, અબ આસવ સુનિયે, મન-વચ-કાય ત્રિયોગા; મિથ્યા અવિરત અસ કષાય; પરમાદ સહિત ઉપયોગા. ૮.
અન્વયાર્થ- (જામ) જેમાં (સકલ) સર્વે (દ્રવ્યકો ) દ્રવ્યનો (વાસ) નિવાસ છે (સો) તે (આકાશ) આકાશ દ્રવ્ય ( પિછાનો )
* ધર્મ અને અધર્મથી અહીં પુણ્ય અને પાપ એમ ન સમજવું, પણ છે
દ્રવ્યોમાં આવતા તે ધર્માસ્તિકાય અને અધર્માસ્તિકાય નામનાં બે અજીવ દ્રવ્યો જાણવાં.
Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaD har ma.com
