Page Text
________________
૪છે.
૧૬ સમાનતાનો આદર્શ અને વ્યવહાર
ગામના સમજણા ખેડૂત આગેવાન કે જે ભાલ નળકાંઠા પ્રયોગ પ્રવૃત્તિના સમર્થક અને શુભેચ્છક છે તેમણે સીધો પ્રશ્ન કર્યો :
અંબુભાઈ, ખોટું નહિ લગાડતા અને બંધ બેસતી પાઘડી પણ પહેરી ના લેશો. પણ તમારી જેમ સમાનતાની વાત કરનારા કાર્યકરોનો મોટો ભાગ જે ખાય છે, પહેરે છે, અને જે રીતે સગવડો ભોગવે છે તેની સાથે પેલી સમાનતાની વાતોનો કોઈ મેળ બેસતો હોય તેમ મારા જેવાને તો લાગતું નથી. તો આ સમાનતાની વાતો એ દંભ નથી ?”
તમારો પ્રશ્ન હકીકત સમજવા માટે છે અને એની પાછળ જાણવાની જિજ્ઞાસા છે. સામાજિક પરિવર્તનનું અને રચનાનું કામ કરનારાઓ ઉપર આક્ષેપો થાય તોયે કામ કરનારાએ ખોટું નહિ લગાડતાં જો ખોટો આક્ષેપ હોય તો આક્ષેપ કરનારને શક્ય તે હકીકતથી સમજાવવું જોઈએ અને આક્ષેપમાં તથ્ય હોય તો સ્વીકાર કરીને સુધારવાની પૂરી તૈયારી રાખવી જોઈએ. આવી સહિષ્ણુતા, ઉદારતા, અને ધીરજ ન હોય તો સમાજ પરિવર્તનનું કામ થઈજ ન શકે. કારણ કે સમાજ તો વ્યક્તિઓનો બનેલો છે. અને સહુ પ્રથમ વ્યક્તિએ પોતે સુધરવું જોઈએ. આચાર વિનાનો કોરો ઉપદેશ કાયમી અસર નથી કરતો. વાતો કરનારનું વર્તન વાત કરી હોય તેનાથી, વિરોધી હોય તો તે નર્યો દંભજ ગણાય. તમારા સીધા પ્રશ્નોનો સીધો જવાબ પ્રથમ આપું કે દેખીતી અસમાનતા બધાને માટે દંભ છે એમ કહેવું સાચું નથી. કોઈક દંભ પણ કરતું હશે એ માન્ય, પરંતુ તમે દંભ માનો છો એની હકીકત કહો તો વધુ સમજાય.” અમે લંબાણથી કહ્યું.
“જુઓને, ગરીબોને છાસનું ટીપું ય મળતું નથી ને સેવા કરનારા કાર્યકરો પોતે કેટલું બધું દૂધ પીએ છે ? એવું તો ઘણી બધી બાબતમાં કહી શકાય એવું છે.” ખેડૂત આગેવાનના કહેવા પાછળ અભિપ્રેત જે હકીકત હતી તે તરત સમજાઈ. બંધ બેસતી પાઘડી જ હતી પણ એમનો પ્રશ્ન, અને હકીકત સમજવાની વાત અંગત નહોતી એટલે પછી વાર્તાલાપનું સ્વરૂપ પણ અંગત નહિ રાખતાં સાર્વજનિક રહે એ રીતે વાતો ચલાવી.
પેલી જાણીતી કહેવત છે “કીડીને કણ અને હાથીને મણ” એમાં દેખીતી અસમાનતા એ અસમાનતા નથી. પણ સમાનતા જ છે. એ વાત પ્રથમ સમજી લઈએ. કીડીને ભૂખ સંતોષવા કણ જ જોઈએ છે. જ્યારે હાથીની જરૂરિયાત જમણની છે. માટે એને મણ આપવું જ પડે બંનેની કુદરતી પ્રાથમિક જરૂરિયાતના જથ્થામાં જ અસમાનતા છે. જરૂરિયાત પૂરી પાડવી જીવન જીવવા માટે અનિવાર્ય હોવાથી દેખીતા અસમાન જથ્થાની પાછળ અવ્યક્ત કુદરતી સમાનતા જ રહેલી છે.
કીડીનું અને હાથીનું કદ તેમજ તેમના દેહની રચનામાં અસમાનતા છે પણ માણસ જાતનું એવું નથી. કીડી અને હાથી વચ્ચે રહેલી અસમાનતા કુદરતી છે.
અનુભવની આંખે
| SR No. | 008108 |
| Book Title | Anubhav ni Aankhe |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ambubhai Shah |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 50 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Ritual_text, Ritual, & Religion |
| File Size | 3 MB |