________________
૨૯
સાથે મળીને પુરુષાર્થ કરે તો એ હજુ પણ કરવા જેવું કામ છે એમ અમને હજુ પણ લાગે છે. આ માટે રાજકીય પક્ષ બનાવવાની જરૂર નથી. ધારાગૃહોની કુલ સંખ્યાના ૧૦ ટકા જેટલી જ જગ્યાઓ માટે લોકશાહી સુરક્ષા મંચ જેવું રાજકીય પરિબળ ઊભું કરવું જોઈએ,
આવા રાજકીય પરિબળની ભૂમિકા વિષે વિસ્તારથી ‘વિશ્વવાત્સલ્ય” અને પ્રયોગદર્શન'માં ગયા વર્ષના અભિયાનમાં કહેવાયું જ છે. એટલે અહીં એ લખવાની જરૂર નથી.
દરેકને પોતપોતાના સંજોગોની મર્યાદા, રસરુચિ, ઉંમર, અને સ્વાથ્ય વગેરેની મર્યાદાઓ તો હોય છે જ, અને રહેવાની. પણ વિચારોમાં સફાઈ હોય અને શ્રદ્ધાનું બળ હોય તો આત્મવિશ્વાસે પોતપોતાના સ્થાને રહીને પણ જે થાય તે કાર્ય કરતા રહીને સ્વકર્તવ્ય બજાવ્યાનું સમાધાન મેળવવાનું તો આપણા હાથમાં જ છે.
: ૨ : “આવા કપરા દેશના સંયોગો, વિશ્વના સંયોગો વગેરેમાં આપણે ને આપણી સંસ્થાઓ શું કરી શકે, તે અને “ગાંધીના પડકાર' નિમિત્તે આપણા ક્ષેત્રમાં, ગુજરાતમાં લોકકેળવણીનું ઠીક કામ થશે. પણ ગાંધીજી અને સંતબાલની પદ્ધતિ કોરા સ્વાધ્યાયના પ્રચાર કરતાં થોડી અનેરી અને અનોખી હતી. પ્રજાને સ્પર્શતો પ્રશ્ન લેવો, તેના પર પ્રજાનું ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી જ્યાં સમસ્યા કઠતી હોય ત્યાંથી તેને ઉકેલવા પ્રયત્ન કરવો. સમસ્યા ઉકેલતાં ઉકેલતાં ઊભા થતા પ્રશ્નોને પડકાર દ્વારા જ એનું શિક્ષણ ને ઘડતર થયા કરે. પ્રમેયને પાઠ-પદ્ધતિ કરતાં પ્રયોગ પદ્ધતિ જુદી છે જે તમોએ લાંબો પ્રશ્ન (પાંચ હજારની લાંચવાળી ઘટના) લઈને પતાવી. તે પડકારનો જ પદાર્થ પાઠ છે...
રાષ્ટ્રના કટોકટીભર્યા પ્રાણ પ્રશ્ન આગળ અત્યારે તો ગોવંશ હત્યાબંધી કે દારૂબંધીનો પ્રશ્ન પ્રમાણભાન અને વિવેકપૂર્વકની વિચારણા માગે છે. કોંગ્રેસ તોડવાની ભૂલ દેશને તોડે તો નવાઈ નહીં. તેથી જ સંતબાલ કોંગ્રેસમાં રહી કોંગ્રેસ શુદ્ધિનો આગ્રહ રાખતા.”
[આ બીજા વિભાગમાં ભાઈ દુલેરાય માટલિયાએ પોતાના વિચારો રજૂ કર્યા છે. તેને પણ અહીં આપ્યા છે.
- સંપાદક) વિશ્વ વાત્સલ્ય : તા. ૧-૧૨-૧૯૯૦
અનુભવની આંખે
