________________
the
શકે” વગેરે પણ લખ્યું છે. પહેલી વાત એ છે કે ગુરુદેવ અગર વિનોબાજી જાગ્યા પણ ઘણા મોડા, અહિંસા પર મોટા પાયે હિંસાનો વિજય થયા બાદ.
(૨) ગાંધીવાદી આજે એક યા બીજી રીતે સુખ, સગવડ અને વધતી ઓછી સાહેબીમાં પડી ગયા લાગે છે.
(૩) ત્રીજી વાત છે પાટલીબદલુ વૃત્તિની. જેણે બા.જ. પટેલની સરકાર ઉથલાવી પાડી ખોટો ચીલો પાડ્યો. આ પ્રસંગથી ગુરુદેવને અતિદુ-ખ થયું અને ઉપવાસ કર્યા તે સાચું જ થયું. પણ આટલેથી વાત અટકતી નથી. આઠ મહિનાથી જે સરકાર અમાનુષી બની છે અને સાચાં ખોટાં બહાનાં આપી લોકોને ભરમાવી લોકશાહીને આ દેશમાં જેણે લગભગ દફનાવી દીધી છે, તે બધું આજ સુધી જાહેરમાં સહેજ પણ વખોડી ન કાઢતાં (ભલે શબ્દો સૌમ્ય પણ દૃઢ હોવા જોઈએ) ઊલટાનું ઇન્દિરાબહેનના હાથ મજબૂત કરો તો જ તેઓ સામ્યવાદી પકડમાંથી નીકળી શકશે વગેરે, કહી આ ઘાતકી હૃદયની બાઈને ટેકો જ આપ્યા કર્યો તે વાજબી લાગતું નથી. (૪) ચોથી વાત છે યુવાપેઢી પર દૃઢપણે હિંસામાં શ્રદ્ધા અને આકર્ષણ વધતાં જાય છે. કટોકટીએ હિંસક ભયનું અને અવિશ્વાસનું સારાય દેશમાં વાતાવરણ વધારી દીધું. (૫) પાંચમી વાત ઇન્દિરાજીને ગાંધીમાર્ગે કોણ વાળે તે: હયાત છે તે ટોચની ગાંધીવાદી વ્યક્તિઓમાં આ તાકાત દેખાતી નથી. ને સ્વીકારે તો પણ દમનના દોર પાસે અહિંસક ગાંધીવાદી ઝૂકી અગર બહાના કાઢી છટકી જાય છે. આ અગ્રલેખ આજથી છ મહિના પહેલાં ગુરુદેવે લખ્યો હોત તો કેવું સારું થાત ? અહિંસાના નામ નીચે કાયરતા પોસાઈ રહી છે. પરિસ્થિતિ આટલી હદ સુધી વણસે તો પણ અહિંસક માડીજાયો જાગે કે વિરોધી સૂર ન કાઢે એ કેવી અહિંસા ?
ઇન્દિરાબહેન વિશે વિનોબાજીનો અભિગમ
જે.પી. વગેરેને ના પાડેલી તે જ સત્યાગ્રહ કરવાની વિનોબાજી પોતે હવે વાત કરે છે ત્યારે ઇન્દિરાથી ન ભરમાતાં જે.પી. વગેરેની વાત વિનોબાજીએ સ્વીકારી હોત તો આ દિવસ ન આવત. આનો અર્થ એ થાય કે આધ્યાત્મિક માણસો જ આગાહી કરી શકે છે એવું નથી. ગાંધીજી કરતાં વિનોબા ‘નકરા’ અધ્યાત્મમાં કદાચ આગળ હશે પણ ભાવિની આગાહી ગાંધીજી કરતાં અડધા ભાગની વિનોબા કરી શકતા નથી. તેના બધા આ તાજાં દાખલા છે.
હ
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
