________________
૧
પહેલાં જ લાઘવગ્રંથિ આવે છે અને કેટલીક વાર લાઘવગ્રંથિ પછીથી આવે છે. મતલબ કે પહેલાં આવે, કે ગુરુપ્રયોગો પછી આવે, પણ ગૌરવગ્રંથિ જેમ જરૂરી નથી તેમ લાઘવગ્રંથી પણ જરૂરી નથી.
- સંતબાલ
વિશ્વમયતામાં એક ઠેકાણે વાવેલું બીજે કળતું હોય છે માટે
ઘસાવાની સુટેવને વિસ્તારવી ઘણી વાત તો એવી હોય છે કે શરૂઆતમાં એમ લાગવાનું કે આપણને મૂર્ખ બનાવી ખોટો લાભ લેવા માગે છે. અમુક અંશે હોય પણ ખરું, પરંતુ વિશ્વમયતામાં જેમ એક ઠેકાણે વાવેલું બીજે ફળતું હોય છે તેમ સામાનો સ્વાર્થ સ્વભાવ જાણવા છતાં પણ ઘસાઈએ તો આપણને અનાયાસે એવો લાભ બીજે ઠેકાણેથી મળી જતો હોય છે. અને ઘણી વાર આપણા સગુણોનો રંગ પહેલા સ્વાર્થી સ્વભાવના માનવીને પણ લાગી જતો હોય છે. એટલે લાભ મોહના ટૂંકા આંકડા ન નોંધતાં દુર્ગામી અને વિશ્વલક્ષી ચોમેરના વિચારો કરી ઘસાવવાની સુટેવને વિસ્તારવી જોઈએ.
- સંતબાલ
તા. 12-10-75 વિશ્વમયતામાં જેમ “વાત્સલ્ય” ઊભરાય છે તેમ “વાસના' પણ
ઊભરાય તે અસંભવિત નથી (૧) સારું છે કે ગુરુભક્તિમાં ઘણી ઘણી ઓટ આવે એવા સંયોગોમાં પણ એમાં આખરે તો ભરતી આવી છે.
(૨) બ્રહ્મચર્યની દિશામાં શ્રીમદ્, ગાંધીજી, ટૉલ્સ્ટૉય વગેરેની ટીકા યોગ્ય નથી. આંતરિક રીતે તેઓ બધા ઈશ્વરાભિમુખ હોવાથી બ્રહ્મચર્યની શિથિલતા જરા પણ દૃણાલાયક નથી. બીજી રીતે પણ આ પ્રશ્ન વિચારવા જેવો છે. જેઓ વિશ્વમય બને છે, તેઓ બીજાઓની વ્યાધિનું દુ:ખ પોતા પર ઓઢે છે. આધિ-ઉપાધિનું દુ:ખ પણ પોતા પર ઓઢતા હોય. જગતભરનું તેમને જેમ વાત્સલ્ય” ઊભરાય છે તેમ જગતભરની “વાસના' પણ ઊભરાય
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
