________________
૬૯
આથી શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર પ્રત્યક્ષ ગુરુના યોગ પર વજન ખૂબ આપે છે પણ તેમાં શિષ્ય-શિષ્યાની પણ જવાબદારીનો વિચાર સાથોસાથ સમજવો પડે છે. ઘણી વાર પોતાના અહંકારને, સ્વચ્છંદને વધુ ને વધુ પોષવા ખાતર પણ ગુરુનો અથવા ગુરુ-પ્રયત્નનો સહારો લેવાય છે. શરૂઆતમાં સ્વચ્છંદી કે અહંકારી શિષ્ય-શિષ્યાનો આ તૂત કે દંભ પ્રત્યક્ષ ગુરુ ઉદાર દૃષ્ટિકોણથી ચલાવી લે છે કે ભલે શરૂઆતમાં જૂની ટેવો શિષ્યા કે શિષ્ય ન ભૂલે પણ પાછળથી ભૂલશે જ. પરંતુ નિખાલસતા અને વિશ્વમયતાની કસોટીમાં નાપાસ જ વારંવાર થયા કરે તો ત્યાં એકલો ગુરપ્રયત્ન સફળ શી રીતે થાય ?
- સંતબાલ
તા. 12-10-75 વિશ્વમયતાને માર્ગે જવામાં એક ખૂબી એ છે કે માનવીમાં
બિલકુલ ન હોય તેવા ગુણો પણ દેખાય છે
(૧) એ સારું છે કે તમો તમારા ગુરુદેવના ગુણકીર્તનમાં મસ્ત બનો છો. પરંતુ વિશ્વમયતાને માર્ગે જવામાં એક બીજી વિશિષ્ટ ખૂબી એ છે કે માનવીમાં કેટલીક વાર બિલકુલ ન હોય અથવા અલ્પપ્રમાણમાં હોય તે ગુણો પણ શ્રદ્ધાળુ શિષ્યતાને લીધે દેખાય છે. આમાં ગુરુને તો અતિશયોક્તિ લાગે જ કારણ કે વ્યક્તિની દૃષ્ટિમાં અતિશયોક્તિ હોય જ. પણ વિશ્વમયતાને માર્ગે જનારને બીજાઓના ગુણોનો નિધિ સહેજે મળે જ છે. (પછી એમાં અતિશયોક્તિ માત્ર શિષ્યની દૃષ્ટિએ જ થવાની છે) તે વાજબી ઠરે છે.
(૨) આવી વિશાળ દષ્ટિએ જોતાં આપણી નજીક પણ ગુરુનજર ફરી રહી છે. તે જોઈ સાચો શિષ્ય નબળું કામ કરતાં તરત ડરીને પાછો ફરી જાય છે. (૩) ગુરુને જ બ્રહ્મા-
વિષ્ણુ અને મહેશ આવી વિશાળ દૃષ્ટિએ કહ્યા છે. મતલબ કે ગુરુને રાજી રાખવા હોય તો આખરે પ્રાણીમાત્રને રાજી રાખવાનો રાજમાર્ગ લેવો પડે છે.
- સંતબાલ તા.ક. : હા ! પ્રશંસા અને સ્તુતિનો વ્યાખ્યાફેર ગણ્યો છે, તે ગણવા જેવો છે.
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
