________________
કo,
તા. 12-10-15
વિશ્વમયતામાં કડવા-મીઠા અનુભવો અનિવાર્ય છે, છેતરવા
કરતાં છેતરાવું ઉત્તમ છે (૧) વિશ્વમયતાના માર્ગમાં કડવા તથા મીઠા અનુભવો તો થવાના જ. કડવાને પણ મીઠા ગણી જીરવવા અને બીજાઓને એ મીઠા પીરસવા, એ જ વિશ્વમયતાને માર્ગે જનારનો ધર્મ બની રહે છે. એક વાત વિચારવા જેવી છે. તે એ કે આપણી મીઠાશનો દુરુપયોગ સામેની વ્યક્તિ કરે તો શું થવા દેવો? આનો જવાબ એ છે કે આખરે દુરુપયોગ કરનારને જ પસ્તાવું પડવાનું છે. તો જાગૃતિપૂર્વક એ દુરુપયોગ જતો કરવો) એ જ આગળ વધવાનો રાજમાર્ગ છે. જો દરેક માનવી પ્રત્યે અવિશ્વાસની નજરે જોતા થઈશું તો બીજાઓ માટે કશું ઘસાવાનું મન જ નહીં થાય. અને તો પહેલું આત્માનું જે વિકાસલક્ષી લક્ષણ છે તે ખોઈને આપણે એકલા અટુલા બની જઈશું જે વિશ્વમયતાને માર્ગે જતા રોકી દેશે. એટલે કોઈને છેતરવા તેના કરતાં છેતરાવું ઉત્તમ છે. અને પછી જ બીજા કોઈ આપણને ન છેતરી જાય તે જોવાનું રહે છે. જ્યાં લગી આપણે જ બીજાને, પછી ભલે આપણે સાવ નજીકના સાથીજન હોય, તેને છેતરતા હોઈશું તો ત્યાં લગી આપણે જ બરાબર નથી. અને જ્યાં લગી આપણે જ બરાબર ન હોઈએ ત્યાં લગી બીજા પર અવિશ્વાસ રાખવાનો આપણો કોઈ અધિકાર નથી. એટલે કે સૌથી પહેલાં આપણે નિર્દભ અને નિરમાન થઈએ પછી જ બીજા પાસે એવી અપેક્ષા રાખવાનો આપણને અધિકાર પ્રાપ્ત થશે. અને તો જ જાગૃતિપૂર્વક બીજાથી ન છેતરાવાની પણ સાવધાની પ્રાપ્ત થવાની. બાકી જાતને ન સુધારી બીજાઓ પ્રત્યે વિશ્વાસ ગુમાવીશું તો વિકાસને માર્ગે કદી આગળ વધી શકીશું નહીં.
(૨) જેમ સંત વિનોબા વિશે અગાઉ આપણે જોઈ ગયા, એવું જ ગાંધીવિચારવાળા વિશે કહી શકાય. આજની પરિસ્થિતિએ બંને પક્ષે દોષો છે. પછી એ ઇન્દિરા પક્ષ હોય કે જે.પી.-મોરારજી પક્ષ હોય - એટલે જ બંને મળીને પરસ્પર પૂરક કેમ બને? તે વિશે જ મુખ્યત્વે વિચારવું જરૂરી છે.
- સંતબાલ
શ્રી સગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
