________________
૪૫
આ વાત તીર્થંકરો માટે કરી જ છે, ભ. મહાવીરને અનેક અને અસીમ સંકટો (જૈન પરિભાષામાં જેમને ઉપસર્ગ અને પરિષહો કહેવાય છે તે) આવ્યા છતાં શરીર સારી પેડે ટકી રહેલું. અલબત્ત છેલ્વે-છેલ્લે લોહીખંડવાળો થોડા વખત પૂરતો થઈ આવેલો, એ ખરું.
અભિગ્રહની વાત પણ પ્રેરણાપાય તેવી જૈન ગ્રંથોમાં આવે છે. ભગવાન વૃષભનાથને ભિક્ષા મળતી નહોતી. જોકે તેમાં તે કાળના લોકો સાધુપુરુષને શું અપાય તેજ સમજતા ન હતા. એવી વાત સાથોસાથ આવે છે, એટલે હાથી, પાલખી અને બીજી એવી સામગ્રીઓ ધરતા, પણ ખોરાક ધરતા જ નહીં. ખોરાકમાં શેરડીનો રસ એમના પૌત્ર શ્રેયાંસકુમારે ધરી પારણું લાંબા સમયે કરાવેલું. તે નિમિત્તે વર્ષીતપ (સવિતાબેનના વર્ષીતપ)ના પારણામાં કહેલું તેમ “એકાન્તરા વગેરે ઉપવાસાદિનો વર્ષીતપ થાય છે.
ભગવાન મહાવીરનો અભિગ્રહ તો કેટલો બધો આકરો હતો, છતાં કુદરતમૈયાની મદદે અને લોકોમાં વિચારો “સહેજેગતિશીલપણે” આવવાને કારણે તે પૂરો થયો જ હતો; એટલે કદાચ જિંદગી હોતા પણ પૂરો થઈ જાય, તો કશી નવાઈ નથી. મૂળે તો આવો વિચાર કરનારે પણ ધીરજ ખૂબ જ રાખવી જોઈએ. (પૂજ્ય ગુરુદેવના એકાસણાં અંત સુધી પૂરા થયાં ન હતાં.) પરસ્પરો ઉપગ્રહો નૌવાનામ એ પણ જો આત્માનું લક્ષણ જ છે અને “વિભુત્વ” પણ આત્માનો જ્ઞાન જેવો જ ગુણ છે. તેમ માનીએ તો એકમેકની સેવા કરવી તે સહજ જ બને છે.
ચિંચણ, તા. 23-3-75
દ
“સંતબાલ”
અહંકારનું વિધાયક પાસું
જેમ “અહંત્વ” કેવળ નકારવા જેવી ચીજ નથી પણ વ્યક્તિત્ત્વને વિશ્વમયતામાં ઓગાળવા જેવી ચીજ છે. મતલબ “અહંકાર”નું પાસું માત્ર નિષેધાત્મક રીતે જ ન વિચારતાં એની વિધાયક બાજુ વિકસાવવા પ્રયત્ન કરવો વધુ નક્કર અને સરળ બની જાય છે, તેમ “બ્રહ્મચર્યનાં નવાં મૂલ્યો'' એ પુસ્તકમાં નેમિ મુનિએ “વાસના ક્ષય’” માટે વિધાયક બાજુ વિકસાવવાની પણ ઠીક પ્રેરણા આપી છે.
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
“સંતબાલ”
