________________
૧૦. ગુરદેવ બોલ્યાં, “ના, કસર તો નથી પણ ગઈ રાતે ફક્ત અર્ધા કલાકની ઊંઘ થઈ છે એટલે ઊંઘ પૂરી કરવા સવારે સૂતો.” ત્યારબાદ મણિભાઈ તરફથી જાણ્યું કે, “ગુરુદેવે ગઈ રાતના અઢી વાગે ઊઠી અંબુભાઈ વગેરેને બોલાવી ‘ફંડકાળા નહીં કરવા તે પર., વિગતે ફરીથી સમજાવ્યું હતું. અને ત્યારબાદ સંઘ સભ્યો ૨વાના થયા.” તાળો મળી ગયો એ વાતનો કે, ૧૦-૫-૭૪ની મોડી રાતની, ગંભીર સ્વરૂપની સંઘની છેલ્લી જે મિટિંગ થઈ, અને જેમાં આંગળીના વેઢા પર લગભગ સતત જાપ ગુરુદેવને કરવા પડ્યા હતા. તેની ઊંડી પણ ઉપરથી ભાગ્યે જ દેખાય તેવી અસર ગુરુદેવને થઈ હતી. રાતના અર્ધો કલાક સૂતા તે જ મનોમંથનની ગહનતા અને અગત્ય કહી જાય છે. પણ એક દિવસ અહીં લાગઠ બેથી ત્રણ દિવસ ગુરુદેવ સવારે (9.00 A.M. આસપાસ) સૂતા એ પણ વિચાર કરતાં અત્યારે એમ લાગે છે કે, ૮ થી ૧૦-૫-૭૪ એમ ત્રણ દિવસ સંઘની જે મિટિંગ ચાલી તે ત્રણેય રાત – તેમાં ૧૦-પ-૭૪ની રાતે પરાકાષ્ઠા કરી ગુરુદેવને ઘેરું મંથન સતત ચાલ્યું હશે એટલે ત્રણ રાતની ઊંઘનો કોટ પૂરો કરવા ગુરુદેવને સતત ત્રણ દિવસ સવારે સૂવું પડ્યું. સહજ સ્વભાવ મુજબ ગુરુદેવને જેટલું પૂછીએ તેટલો જ જવાબ તે આપે, એટલે આગલી બે રાતના પણ ઉજાગરા છે કે કેમ એ ગુરુદેવને મેં પૂછેલું નહીં, એટલે ગુરુદેવ પણ તે ન બોલ્યા.
ગુરુદેવે મને પણ કહેલું કે, “સંઘની પહેલા દિવસે સવારની મિટિંગમાં એકલી નિરાશાનો સૂર હતો, એટલે કે વર્તમાન સંજોગોમાં ખાસ કરીને સંઘને જે આર્થિક અકળામણ સતત ભોગવવી પડે છે તે જોતાં સંઘ હવે આગળ કામ કરી શકે તેમ નથી વગેરે. અનુમાન એ થાય છે કે આરંભથી નિરાશાની વાતોને હવે કેમ પહોંચવું તેનું મંથન ગુરુદેવને થયું હશે, પરિણામે રાત્રિ નિદ્રાઓ આપોઆપ ઘટી ગઈ.
વિશ્વમયતાના તેમ જ સ્વકર્તવ્યના લક્ષ્ય ગુરુદેવ ક્યાં સુધી જાય છે અને નમ્રતા-ધીરજ રાખી, સ્વસ્થચિત્તે કેવું કૌશલ્યપૂર્ણ કામ લે છે, તે અગત્યના મુદ્દાને સરખી રીતે સમજવા, આટલો વિસ્તાર કર્યો છે. બાકી આમ જોઈએ તો નિદ્રાના મુદ્દાને આટલું મહત્ત્વ આપવાનું ન હોય કે ન તો નોંધ પણ લેવી જરૂરી છે. “સંત એટલે સારાયે વિશ્વની કાળજી કરનાર વ્યક્તિ.' એ સૂત્ર ગુરુદેવના જીવનમાં કેટલું ઓતપ્રોત થઈ ગયું છે તે આ ઘટના કહી જાય છે. મહત્ત્વ ઘટનાનું નથી તે પાછળ રહેલા તત્ત્વનું છે.
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વની વાતો - ૩
