________________
૧૩૫
ભારતીય ગામડા વાટેજ તે થઈ શકે. આ વાત એમને ગળે સ્વરાજ્યોદય કાળથી કોંગ્રેસ સંસ્થાનું અનુપમ સ્થાન જે પ્રયોગો અને ખાડા ટેકરા વચ્ચે આજ પર્યત જાળવ્યું છે અને કોંગ્રેસ શુદ્ધિ અને કોંગ્રેસ સંગીનતાના આગ્રહો સાથે જાળવ્યું છે તે પ્રયોગ વિના કોણ ઊતરાવી શકે? અને મેં આ પહેલાં કહ્યું છે તેમ એકજ અત્યારે તો કોંગ્રેસના સર્વેસર્વા જેવા પ્રતિનિધિ ઈન્દિરાબેન છે અને સાહસ લાગે તો સાહસ પણ કરી શકે તેવાં છે. પરંતુ એ માત્ર સંતબાલને અને તે મુંબઈની ધમાલમાં મલે તેથી શું થાય ? તા. 23-6-77
- સંતબાલ
પૂના, તા. 21-12-76
વાતવાતમાં મણિભાઈ કહે : “પરિસ્થિતિ આજે એવી છે કે, તેને સુધારવા કે સારી કરવા માણસ પોતાની જાતનું બલિદાન આપે તો પણ અર્થ સરે તેવું નથી. પ્રાણ પાથર્યેથી આજે કશું જ વળે નહીં. જાનની આહુતિ નકામી જાય – તેવો વિપરીત સમય દેશમાં આવી ગયો છે એટલે મૂંગા બેસી જોયે રાખવા જેવો વિચિત્ર કાળ છે.” આ વાત મને પણ સાચી લાગી એટલે ટેકો આપ્યો. ત્યારબાદ આગળ વાત કરતાં કહે :
માધવબાગની (તા. ૨૮-૧૧-૭૬) જાહેરસભામાં મહારાજશ્રીએ કહેલું કે મોરારજીભાઈને હવે છોડી મૂક્વા જોઈએ અને એમરજન્સી ઉઠાવી લેવી જોઈએ.” ચીમનલાલ ચકુભાઈ આ સભાના પ્રમુખ હતા. તેમણે પછીથી મહારાજશ્રીને કહ્યું કે રાજકારણમાં અમે વધુ સમજીએ અને જાણીએ. અત્યારે સરકાર-ઈન્દિરા-કિન્નાનું માનસ રાખે છે. તમે (ગુરુદેવ) સરકાર વિરુદ્ધનું સહેજ બોલશો એટલે અમારા (મુંબઈ ગુરુદેવને બોલાવનાર) જૈન અગ્રેસરોના ઘરબાર સરકાર વીંખીને ખેદાનમેદાન કરી નાંખશે. માટે હવે પછી સરકાર વિરુદ્ધ જાહેરમાં ન બોલો તો સારું. મહારાજશ્રીએ જવાબમાં કહ્યું કે તમારી વાત સાચી છે. હવે પછી આવી વાત હશે તો બોલતાં વધુ વિચારીશ. ઉપરની વાતની દમયંતીબાઈ સાધ્વીને ખબર પડી એટલે સરકાર વિરુદ્ધ ન બોલો તો સારું વ. કહેતો બોરીવલીથી તેમનો પત્ર મહારાજશ્રી ઉપર આવ્યો. ચીમનભાઈને આપ્યો તે જવાબ સાધ્વીજીને મહારાજશ્રીએ લખ્યો - આપ્યો. આમ આજે ઈન્દિરાનો ગભરાટ સર્વત્ર ફેલાઈ ગયો છે. આ માટે કોઈ નિર્ભય બની જાન પણ આપે તો મર્યુ સાર્થક થાય તેવું નથી. મોત સસ્તામાં ખપી જાય એવી અત્યારે પરિસ્થિતિ છે.
મણિભાઈની આ વાત ઉપરથી સમજ્યો કે ઈન્દિરાના વધતા જતા ગેરવ્યવહાર
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
