________________
૧૦૫ સાથોસાથ ન્યાય અને સલામતી એ તો બે મૂળ તત્ત્વો તો રાજાશાહી પ્રણાલિકામાં પણ પ્રથમથી જ છે. એટલે લોકલક્ષીપણું તો ઠેઠ આજ સુધીનાં બ્રિટિશ રાજતંત્ર હતું, તોય રાજાઓમાં જળવાઈ રહેલું. ગાંધીજીએ સૌરાષ્ટ્રમાંનો આવો દાખલો ક્યાંક રજૂ કર્યો પણ છે. આ પ્રકારનો તે પ્રસંગ છે?
“એક ખેડૂત ખળામાંથી ગાડું ભરી ઠાકોરનો (ભાગ આપ્યા વિના) અનાજ વગેરે માલ ખેતરમાંથી લઈ જતો હતો. રસ્તામાં બળદ ગળિયો થઈ બેસી ગયો. ધૂરારી ટૂટી પડેલી ત્યારે પેલા રાત્રે ગુપ્તચર તરીકે ફરતા ઠાકોરે પોતાને ગળે ધૂંસરી વહી એ માલ ખેડૂતના ઘર લગી રહ્યો હતો. કોઈક વખત ઠાકોરથી રીસાઈ તે જ ખેડૂત હિજરત કરવા તૈયાર થયો ત્યારે ઠાકોરે આટલું જ કહ્યું:
ભલે પટેલ ! જવું હોય તો ખુશીથી બીજે રાજ્યે જાઓ પણ ઘૂંસરી તૂટે અને બળદ કામ ન આપે, ત્યારે એવું બળદનું કામ આપી શકે એવા ઠાકોરનાં રાજ્યતંત્રમાં તમે જજો!” પટેલને આ જ વાત ખ્યાલમાં આવતાં શરમાઈ ગયો અને (ભાગ આપ્યા વગર લઈ જતો હતો તે) ચોરીની માફી માંગી અને રોકાઈ ગયો. આવા રાજ્યતંત્રથી રિસાવાય શી રીતે?
- સંતબાલ
તા. 27-5-76 ચમત્કારની વાતોથી આચરણ ગૌણ બની જાય છે. ખરી રીતે ચારિત્ર્ય જ મોટો ચમત્કાર છે. નોંધપોથીમાં પણ ચમત્કારને મહત્ત્વ આપવું ઠીક નથી
હમણાં જ મધુસુદન દાસજીનું જીવનચરિત્ર એ પુસ્તક જોયું. જેમ જેમ પાનાં ફેરવાતાં ગયાં તેમ તેમ જાણ્યે અજાણ્યે ચમત્કારના જ પ્રસંગો આવતાં ગયા. આ વસ્તુમાં કેટલુંક કુદરતી હોય છે. કેટલુંક કાગનું બેસવું અને ડાળનું પડવું હોય છે. કેટલુંક પોતાના પ્રયત્ન હોય છે. અને યશ ગુરુને ધરાતો હોય તેવું હોય છે અને બાકીનું મોટે ભાગે શ્રદ્ધાને કારણે થતું હોય છે. માનવના દિલને સંતોષ સમાધાન થાય એ જ એક મોટો ચમત્કાર નથી? ખરી રીતે ચારિત્ર્ય એ જ ચમત્કાર છે. જે લોખંડ કે પાષાણ જેવા હૃદયને પીગળાવી નાખે છે! એટલે એ તરફ ધ્યાન આપવાના બદલે ઉપર કહ્યું તેમ અનાયાસે બનેલા બનાવોને મહત્ત્વ આપ્યા કરવું અથવા તે બનાવોને મુખ્ય વસ્તુ માનીને ચાલવા પ્રયત્ન કરવો એ ભયજનક વસ્તુ છે. આને લીધે જ આચરણ એ વસ્તુ ગૌણ બનવાનો સંભવ રહે છે. એટલે આવી રીતે નોંધપોથીમાં
શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
