________________
૯૩
કે અણગમતું કંઈ જ નથી. આ જાતનો સતત જાગૃત મનોભાવ રાખવો. આ બધું કૌશલ્ય ગુરુદેવમાં ખીલ્યું છે. દુનિયા આખીને જ્યારે અંધકાર, નિરાશા ઘેરી વળે છે ત્યારે આ અઠંગ કર્મયોગીને અવ્યક્ત પર પૂર્ણ શ્રદ્ધા-નિષ્ઠાના કારણે પ્રકાશ અને આશા જ દેખાતા હોય છે. અટપટી વાત કે મડાગાંઠ, ચાહે તો વ્યક્તિના જીવનની હોય કે સંસ્થાની હોય, ગુજરાત રાજ્યની હોય, રાષ્ટ્રની હોય કે વિશ્વની, ગુરુદેવ આ બધાથી હલબલે નહીં. પોતાના આસનેથી (અધિષ્ઠાસનેથી) ભાગ્યે જ ચલિત થાય. એક તરફથી રાષ્ટ્રસ્તરે માર્ગદર્શન આપશે - પોતાના વિચારો ઉકેલ માટે જણાવશે તો બીજી તરફથી પોતાની અને સ્થાપેલા સંઘોની મર્યાદા બરાબર ધ્યાનમાં રાખી, નાનપનો ભાવ મનમાં જરાકે લાવ્યા વગર સામાથી પ્રભાવિત થયા વિના હળવી ટકોર ધીમેથી કરી દે છે કે, ‘અમે અને અમારી શક્તિ હજી નાની પડે. થોડો ખર્ચ અમે ઉપાડશું, બાકીનો બીજો મોટો ખર્ચ તમે-સર્વ એવા સંઘ- સમાવી લેજો, બાકી તો સંત-સેવક સમુદ્યમમાં પરિષદનું કામ સાથે મળીને આપણે ક૨વાનું છે. સંમેલન ભરાય તે સારું છે, આમાં ક્યાંય બાંધછોડ નહીં. નાના-મોટાનો ભાવ, કોઈની શેહમાં તણાવવાની વાત નહીં, તેમ કોઈથી ખોટી રીતે અતડા રહેવા ઇચ્છા નહીં. કેવો સમન્વયલક્ષી સ્વભાવ-ઍપ્રોચ ?!
તા. 21-4-76
પરિગ્રહનું અસલી મૂળ તો વિશ્વના પ્રાણીમાત્રમાં વાત્સલ્ય રેડી શકાય તેવું વિશાળ મન બનાવવાનું જે વિશાળ ચેતનાની નજીક જવાથી આવે મન સ્વાભાવિક રીતે એવું છે કે એક વાર એને પરિગ્રહ તરફ વાળો તો ચક્રવર્તીપણું છ ખંડનું મળે તોય તે ઓછું પડવાનું ! એટલે પરિગ્રહનું જે અસલી મૂળ છે, તેનો વિચાર કરવો ! પરિગ્રહનું અસલી મૂળ તો વિશ્વનાં પ્રાણીમાત્રમાં વાત્સલ્યરસ રેડી શકાય તેવું વિશાળ મન બનાવી મૂકવું. વિશાળ મન હંમેશાં વિશાળ ચેતનાની નજીક જવાથી આવે છે. આખરે વિશ્વમયતા એ બીજું શું છે ? ગાંધીજી દક્ષિણ આફ્રિકામાં કમાવા જ ગયા હતા ને ! અને કેવો મોટો પરિગ્રહ વધારી લાવ્યા ? કારણ કે એમને તે માટે વિશ્વપાત્ર નાનકડું પડી ગયું અને લાગ્યું કે મારી શક્તિ જરાક બીજા ભાઈઓ સાથે જોડી કે તરત એ અનંતગણી બનવા લાગી ગઈ ! ગોખલેજીએ આ અનંત શક્તિને પિછાણી લીધી. ગાંધીજી ભારતમાં આવ્યા અને ભારતમાં ફરીને ભારતમય બની ગયા. ભારતીય પ્રજાને યોગ્ય નેતાગીરી મળી ગઈ અને શ્રી સદ્ગુરુ સંગે : વિશ્વને પંથે
