________________
૨
દિગંબર સંપ્રદાયમાં શ્વેતાંબર જેવું મૂર્તિપૂજાએ વિકૃતસ્વરૂપ લીધું ન હતું. છતાંયે તેરમા સૈકાના એક સમર્થ દિગંબર પંડિત શ્રી આશાધરજી પોતાના મુખથીજ ઉચ્ચારે છે કે,
આ પંચમ કાળ ધિક્કારને પાત્ર છે, કારણ કે આ કાળમાં શાસ્ત્રાભ્યાસીઓને પણ મંદિરો કે મૂર્તિઓ સિવાય ચાલતું નથી.”
(સTIR ધર્મામૃત પૃષ્ઠ ૪૩) આ પરથી મૂર્તિપૂજાની વિરોધનાં આંદોલનો તો શ્રીમાન લોંકાશાહ પહેલાં જૈનધર્મમાં ક્યારનાંયે વ્યાપક હતાં એ સ્પષ્ટ થઈ જાય છે. એટલો જ ફેર કે શ્રીમાન લોકશાહે કોઈપણ પ્રકારનો ભય રાખ્યા સિવાય ભગવાન મહાવીરના જ સૂત્રોથી તે વિકારને મૂળથી નાબૂદ કરવાનું ક્રાન્તિનું મોજું જગતને ચરણે ધર્યું. અને ભારતવર્ષમાં અવનવું જોમ પ્રકટાવ્યું. હવે આ ધર્મક્રાન્તિમાં આપણે લોંકાશાહના કયા કયા સાથીઓ થયા છે તે તપાસીએ. લોકાશાહના સાક્ષીઓ
ગુજરાતના મહાકવિ શ્રી નાનાલાલે હૈ. સ્થા. જૈન કો.ના સપ્તમ અધિવેશનમાં ગર્જના કરતાં કરતાં જે સાક્ષીઓ ગણાવ્યા હતા તે આપણે તેમના જ શબ્દોમાં અહીં બતાવીશું.
લોકાશાહના પહેલા સાક્ષી મહાત્મા લ્યુથર; લોકાશાહની પછી થોડેક વર્ષેજ થયા; ખ્રિસ્તી પ્રોટેસ્ટંટ સંપ્રદાયના સંસ્થાપક. એમણે ઉચ્ચાર્યું કે રોમન કેથોલિક સંપ્રદાયમાં મૂર્તિપૂજા છે તે ખ્રિસ્તીશાસ્ત્રને સંમત નથી.
લોકાશાહના બીજા સાક્ષી શ્રીમદ્ વલ્લભાચાર્યજી; લોકાશાહ પછી થોડેક વર્ષેજ થયા; પુષ્ટિમાર્ગીય વૈષ્ણવ સંપ્રદાયના સંસ્થાપક. એમણે મૂર્તિપૂજા તજવી નથી પણ પોતાના ષોડશગ્રંથોમાં શ્રીમુખે ભાખ્યું છે કે મૂર્તિપૂજાથી માનસિક પૂજા ઉત્તમ છે.
લોકાશાહના ત્રીજા સાક્ષી શ્રી સ્વામીનારાયણ, ૧૮મા સૈકાની આખરે ને ૧૯મા સૈકાની આદિમાં થયા. શ્રી સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાયના સંસ્થાપક શ્રીમદ્ વલ્લભાચાર્યની પેઠે એમણે પણ મૂર્તિપૂજા તજવી નથી. પણ સંપ્રદાયમાં દઢતાથી પ્રવર્તાવ્યું છે કે મૂર્તિપૂજાથી માનસિક પૂજા શ્રેષ્ઠ છે.
ધર્મપ્રાણઃ લોંકાશાહ
