________________
૫૫
પ્રયત્ન ગામના વાતાવરણને ભાવુક બનાવ્યું. સુશીલવાન રજી થયાં. સ્વચ્છંદી પુરુષોને મહારાજ અકારા લાગવા લાગ્યા અને તેની તેઓ ખાનગીમાં બેપરવાઈ કરવા લાગ્યા.
પ્રત્યેક કામ ને રાષ્ટ્ર, સત્ય અસત્ય બેઉ છે; વિષે સંસ્થાપવું સત્ય, એ જ આપણું કૃત્ય છે.
આવી સમજથી ઉપહાસની પરવા કર્યા વિના રવકર્તવ્ય માનીને નાનચંદભાઈ તે ઘેર ઘેર ને ઠેર ઠેર માતૃપૂજાની ને શીલની પ્રેરણું પાતા જતા હતા, એવામાં કસેટી આપતે પ્રસંગ બન્યો.
એક વિધવા બહેને પિતાને રહેલ ગર્ભ નાનચંદભાઈને છે તેવું તેમના પર આળ મૂકયું. ઓતારિયામાં આશ્રિત રહેલા વસવાયા કુટુંબની એક મહિલા કેટલાક વખતથી ખોટા માર્ગે ચડી ગયેલી. પિતાની ભૂલે ઢાંકવા ચારેક વખત તો ગર્ભપાત પણ કરાવેલ. એને આ વખતે એક ઉચ્ચ વર્ણના યુવાન સાથે સંબંધ બંધાય ને ગર્ભ રહ્યો.
આવા કુકાર્યમાં રસ લેતી ટોળકીને નાનચંદભાઈની પ્રવૃત્તિ ખટકતી હતી. એમણે વિચાર્યું કે આ દોષનો ટેપલ જે નાનચંદભાઈ પર ઓઢાડીને જે દબાવીએ તે તેઓ આળથી કંટાળીને ગામ છોડી ચાલ્યા જશે. આવા હેતુથી કે ગમે તે હેતુથી, એમણે ભાઈનું નામ આપ્યું. આ વાત સાંભળી સજજનોએ આંચકે અનુભવ્યો. અડુકદડુકિયા ર્નિદારસ-પ્રેમી કૂદી પડ્યા અને પિતાની સાચી
