________________
४
ત્યાં પાંચેક હજાર ઢારાને સ્થળાંતર કરી ખાનદેશ ખાજુ લઈ ગયેલ તે બધાં પાછાં ફર્યા. વરસાદ ખેંચાયા. મૂંગાં ઢારની મૂંઝવણે નાનચંદભાઈની ઊંઘ ઊડી ગઈ. પાંચ હજાર ગાય ખળદનું શું થશે ? સંતમાલજી અને છેટુભાઇ પાસે એમણે મૂંઝવણુ રજૂ કરી, મને ખેલી ઊથા : ‘એક પણ ઢારને ભૂખે મરવા ન દેવાય.’ પ્રાયેાગિક સંઘ પાસે જે કંઈ મૂડી હતી—તે બધીયે મૂડી એટલે કે પાંત્રીસ હજાર રૂપિયા ખર્ચવાની સઘ વતી તેમણે છૂટ આપી. કામની પૂરેપૂરી સ્વતંત્રતા અને પૂરેપૂરા વિશ્વાસ મૂકવામાં આવ્યા. સતાની શ્રદ્ધા મૂકવાની અને કામ લેવાની રીત જ સ*સારીએ કરતાં ન્યારી હેાય છે. આ ન્યારી રીતે નાનચંદભાઈ ને ધૃષ્ટિએ જોતા કર્યાં. સંતમાલજીના ધર્મષ્ટિના સેવાકામાં દાન કરતાં કામને મહત્ત્વ હતું. માનવને રાહત દેવામાં, કામ દેવામાં કે ઋણુ દેવામાં માણસના સન્માનને ગૌરવ જાળવવાની સાવધાની ઉપરાંત ગરીખ શ્રમજીવીઓની ખાનદાનીમાં શ્રદ્ધા મૂકવામાં આવતી હતી. તે શ્રદ્ધામાં જ જ્ઞાનચંદ્રજીને સૌમાં સારપ જોનારી ભગવત્ દૃષ્ટિનાં પ્રત્યક્ષ દર્શન થયાં. અને જનસેવા ને ગેાસેવા દ્વારા પ્રભુસેવા કરવાના તેમના અરમાના દૃઢ થવા ઉપરાંત જ્ઞાનશ્રદ્ધા યુક્ત બન્યા. આમ ગાવલડી કેવળ તેમને દૂધ દેનાર માવલડી જ નહીં પણ દૃષ્ટિ દેનારી નિમિત્ત બની ગઈ. ત્યારથી જ ગાયે પરમ ઉપકારી માતા તરીકે નાનચંદભાઈના હૃદયમાં સમજપૂર્વકનું સર્વોત્તમ સ્થાન ધારણ કર્યું છે.
